Publiek private samenwerking – PPS – is een containerbegrip, waaraan professionals inhoud en vorm geven. De context en deels de toepassing verandert echter met de tijd door tal van dynamische ontwikkelingen.
Op dit moment zijn we collectief terughoudender geworden waar het gaat om grootschalige PPS-constructies. Dit is niet vreemd: gedurende economische schommelingen neemt men immers meer risico, waarbij het belang van geld alsook vertrouwen prominent naar voren komt. Nu het economisch iets beter lijkt te gaan is een tendens waar te nemen rond het collectief belang. Dit betreft de meerwaarde in de PPS-definitie van het Kenniscentrum PPS.
PPS
In PPS-constructies behouden alle stakeholders hun eigen identiteit en verantwoordelijkheid. Hiernaast worden taken, risico’s en kosten vanzelfsprekend verdeeld. Gezien iedere stakeholder zichzelf blijft, zal hierdoor zelden een op duurzaamheid gefundeerde visie ontstaan, dat ware synergie tussen maatschappelijke en commerciële doelen lastig kan maken. Dergelijke samenwerking heeft nu eenmaal beperkingen: wegens verschillen in belangen en prioriteiten, de rol die partijen spelen of de taal die soms niet matcht.
Faal- en succesfactoren
Een ander kenmerk van PPS is een convenant of privaatrechtelijke overeenkomst, waarmee vrijblijvendheid wordt tegengegaan en betrokkenheid van partijen wordt versterkt. Een nadeel van de vrijheden hierin is dat ze vaak voornemens bevatten en geen (juridische) consequenties wanneer partijen zich niet aan de afspraken houden. Andere bekende faal- en succesfactoren zijn onder meer:
- de probleemanalyse in de voorbereiding;
- het zo vroeg mogelijk betrekken van alle stakeholders;
- informatiemanagement;
- kwaliteitmanagement;
- monitoring;
- verslaglegging;
- communicatie;
- projectvertraging wegens het ontbreken van een doorzettende initiatiefnemer; en
- risico van buiten het project, in termen van politieke- en bestuurlijke wisselingen, veranderingen in wet- en regelgeving of het wegvallen van externe financiering.
Holistisch
Een integrale aanpak van veiligheid werkt normaliter door ketenmanagement, waarin actoren als schakels fungeren en processen in termen van tijd worden uitgezet. De veiligheidsketen is per definitie geen lineair proces, waar het gaat om cycli en wederzijdse afhankelijkheden van elke component. Volgens de global sustainable integrated hazard-risk methodology is het noodzakelijk naast het beleggen van risico-eigenaarschap, de gehele keten te koppelen aan een leidinggevende of manager. Een PPS-constructie is vaak complex, wat ook vraagt om een leider of manager die de verbanden ziet, belangen kordaat afweegt en met enige creativiteit gangbare oplossingen biedt. Het mooie aan integraal denken is immers dat veel zaken reeds zijn onderzocht, maar nauwelijks over grenzen aan elkaar gekoppeld zijn.
PPS-projecten
PPS-projecten beslaan vaak complexe netwerken, soms zonder enige (integrale) aansturing. Tegen de achtergrond van het begrip ‘nodale sturing’ is dit goed te verklaren. Echter, is volgens sommige wetenschappers alleen de overheid in staat om vertrouwen, saamhorigheid en soliditeit tussen burgers te smeden, gezien de Staat per definitie collectieve motieven heeft. In het tegenbeeld, ‘verankerd pluralisme’, staat bijvoorbeeld centraal dat gefragmenteerde veiligheidszorg een ‘anker’ nodig heeft om goed te functioneren.
En wellicht denken we nog te veel in een strikte scheiding van publiek en privaat? Op sommige vlakken zullen publiek en privaat nog aan elkaar moeten wennen en het bereiken van overeenstemming op vooral collectieve belangen is onontbeerlijk. Dit zijn immers lessen die we leren uit de kwantumwereld en in de praktijk vloeien de grenzen sowieso in elkaar over.
Public, private & science
Overigens kan ook een andere dimensie van PPS geschetst worden. Deze is wellicht realistischer: public, private & science. De wetenschap inderdaad! In mijn visie dient de wetenschap de mensheid en dus alle mogelijke vormen van belangen: naast commercie en onze maatschappij hebben we van doen met de natuur, toekomstige generaties, technologie, enzovoort met ieder een eigen significante rol voor ons menselijk bestaan en welzijn.
Het beschermen van assets en vitale infrastructuren is noodzakelijk. Alleen voegt het pas iets toe wanneer we de planeet en onze gehele omgeving als één van onze waardevolste assets beschouwen. Winst is namelijk niet alleen uit te drukken in geld, het beslaat ook reputatie, productiviteit, gezondheid en welzijn van mensen: het menselijk kapitaal.
Magnifiek
Minister Blok’s voorgestelde maatregelen om collectieve belangen te bewaken zijn in dit opzicht magnifiek. De professionalisering van security management zou hier op kunnen inspelen in termen van public security.
DOC
Men zoekt ook naar oplossingen op dit gebied: een nieuw framework. Een integrale discipline is bijvoorbeeld Crime Prevention Through Environmental Design (CPTED), of Designing Out Crime (DOC): een soort Westerse veiligheidsvariant van Feng Shui. Verandermanagement is ook hier toegeslagen en het artikel Redesigning CPTED van professor Ekblom biedt in dat opzicht informatie om over te debatteren: waar het gaat om ieders privacy, continuïteit en dus duurzaamheid, en eenduidige en gedeelde tools voor practicioners en hun leidinggevenden.
Holistisch veiligheidsmanagement
Tegen de achtergrond van risicogedrag is het lastig gebleken risico volledig uit te sluiten met dergelijke methoden en technieken, gegeven een keuze of besluit hierop van toepassing is. Deze zijn te beïnvloeden door bijvoorbeeld keuze architectuur.
Ook is gebleken dat morele ontwikkeling nodig is tegen de achtergrond van risicobereidheid en gedrags- en ethiekcodes. Moreel wordt ook vloeibaar onder druk. De economische druk zorgt er bijvoorbeeld voor dat we eerder geneigd zijn geld te investeren in terrorisme dan in mensenrechten, dat doet ons immers meer pijn. Het kanaliseren van angst door middel van Fear Management is wellicht nodig, om meerdere redenen. Alleen, winnen de terroristen dan niet juist, gegeven onze maatschappij en mensen in onbalans zijn? Wie kanaliseert bijvoorbeeld liefde in ons werkveld? Heeft dat aspect geen beveiliging nodig, wellicht zelfs tegen onszelf? Plezier inbedden is dus belangrijk. Dit kan met teambuilding, personeelsfeestjes en soms diepgaande methoden en technieken.
Prullenbak
Een voorbeeld: de Fun Theory tegen de achtergrond van een simpele prullenbak. In de straten van Londen staan zogenaamde Smartbins, die aan de hand van uw telefoon reclame aanbieden op de prullenbak. Marketing-technisch subliem. Maar onze Duitse buren hebben daarentegen in 2009 geëxperimenteerd met the World’s Deepest Bin, waarbij effecten werden gegenereerd als meer vuil in de prullenbak en zelfs dat men vuil dat niet aan hen toebehoorde uit de omgeving in de bak wierp. Daar is de prullenbak toch voor? Zelfs een combinatie is al winst, in termen van duurzaamheid en plezier. Die principes zijn er, worden toegepast en zullen naar verwachting toenemen in de toekomst. De dynamiek is hierbij van belang, omdat men het na een tijdje wel kent. Daarom pleit ik voor een holistisch veiligheidsmanagement.
Feng Shui
Binnen de Feng Shui worden geomancers genoemd als omgevingsfactoren die invloed hebben op de mens. Dit zijn bijvoorbeeld aarde, planten, lucht, water en licht. In mijn thesisonderzoek stond licht centraal, het visueel zichtbare deel van het elektromagnetische spectrum.
Licht
Licht beïnvloedt ons fysiologisch, psychologisch, affectief, cognitief, gedragsmatig en de sfeer (gemoedstoestand en moreel). Het is afhankelijk van culturele en subjectieve associaties, en op bepaalde momenten van de dag heeft de mens veel sterkere (emotionele) reacties op natuurlijk licht dan kunstmatig licht. Kleine aanpassingen in werk- en of leefomgeving bieden perspectief voor gezondheid, welzijn en productiviteit van de mens.
Comfort
De licht- en verlichtingswereld verandert door een transitie van functionaliteit naar waardevol ruimtelijk element dat comfort, richting, inspiratie en vreugde biedt. Met de komst van digitale verlichting biedt dit veel perspectief, alsook kosten- en energiebesparingen. Het terugdringen van lichthinder komt zelfs de luchtkwaliteit ten goede, integraal bezien een interessante constatering tegen de achtergrond van stedelijke ontwikkeling.
Stad
Steden hebben vaak ook een vorm van compartimentering, gegeven de verschillen in bevolkingssamenstelling, sociale cohesie, beplanting, bebouwing en toegepaste techniek tussen wijken en/of stadsdelen. Tegen de achtergrond van het concept Smart, Sustainable, Safe & Secure Cities, is het van belang dergelijke omgevingsfactoren en cultuurverschillen integraal mee te wegen. Onderzoek en experimenten uitgevoerd in gemeenten als Eindhoven en Veldhoven bieden in dit opzicht veel perspectief, alsook extra risico wegens mogelijkheden tot inbreuk op systemen en het sociale leven van individuen. Deze perceptie zou net als met het internet omgebogen kunnen worden.
Dit artikel schreef Nick Francis Barelds van Barelds Advies en is gepubliceerd in Security Management 3/ 2015.