Opsporings- en surveillancesystemen hebben de eigenaardige eigenschap om altijd af te drijven naar de omgeving waarin ze het makkelijkst scoren. Daarvoor zijn talloze redenen aan te voeren: base rate fallacy (prevalentiefout), het uitdrukken van effectiviteit in geld, de roep om ‘toegevoegde waarde’, overfocussering op technologie, ontoereikende wetgeving en een veel te hoog ambitieniveau waardoor – wat de opsporing betreft – teleurstelling is gegarandeerd. En daarmee is nog vóórdat een systeem überhaupt is ingevoerd al de kiem gelegd voor het latere afdrijven.
ANPR
Geautomatiseerde kentekenherkenning (ANPR) en cameratoezicht zijn daar prachtige voorbeelden van. ANPR, in de jaren ’90 nog bijna een staatsgeheim, heeft inmiddels een industrie opgeleverd die voor honderden miljoenen euro’s aan sancties per jaar verstuurt zonder zich af te vragen hoeveel zij de verkeersveiligheid bevordert. Ybo Buruma (tegenwoordig raadslid van de Hoge Raad) vroeg zich tien jaar geleden al af of de prenten van het Centraal Justitieel Incasso Bureau daarom niet beter opgevat konden worden als verkapte belastingmaatregelen. Hij lijkt gelijk te hebben gekregen, want in 2014 was de overheid in rep en roer vanwege een te laat opgeleverd trajectcontrolesysteem. Maar niet vanwege de verkeersveiligheid. De gemiste boetes waren de bron van de commotie.
>> Lees ook Gefeliciteerd! U bent schuldig…
>> Lees ook Waarom gaat het goed fout?
Toegangscontrole
Economische motieven voeren de boventoon waarbij veiligheid is gedegradeerd tot verkoopargument. Gesteund door dit goede voorbeeld wordt ANPR nu door ondernemers in allerlei vormen als aanvullende dienst aangeboden. Van parkeerbeheer, toegangscontrole, tolheffing, verkeersgeleiding, terreinbeveiliging tot een systeem dat uw kenteken op de hamburgerzakjes van een fastfoodketen afdrukt ter bestrijding van zwerfvuil. Beveiligingscamera’s in winkels zijn al drukker bezig met analyseren van uw koopgedrag dan dat zij naar winkeldieven speuren.
Volgen
Het intensief volgen van mensen biedt, zoals u weet, mogelijkheden voor behavioral targeting en persuasive technology. Ik voorspel dat de combinatie van bewaking en reclame een groot succes gaat worden. Ze passen tenslotte dezelfde principes toe: toezicht en beïnvloeding. Waarom zou een bewakingssysteem dat is ontwikkeld tegen winkeldieven niet mogen gebruiken om je klanten mee te volgen? Geen wet die dat verbiedt en klanten bewegen zich, in tegenstelling tot winkeldieven, tenminste herkenbaar langs de systemen van de ondernemer. Surveillance moet: natuurlijk primair voor uw veiligheid maar ondertussen om u tot gewenst koopgedrag op te verleiden.
Cameratoezicht
En zoals cameratoezicht zijn weg heeft gevonden naar de amusementsindustrie, zal surveillancetechnologie zijn weg vinden naar de reclame. Ik zie een heerlijke nieuwe wereld opdoemen. Facebook koopt G4S! Met hun gezamenlijke infrastructuur gaan ze hun klanten zowel in cyberspace als in de real world volgen en sturen. Uiteraard met als doel om hun koopbereidheid, pardon, hun beleving te vergroten. Iedereen aan de Soma. Ik doe alvast een naamsuggestie: RAMBOT (Realtime Advertising & Marketing by BehaviOral Targeting). De eerste apps zijn al onderweg.
