‘Politie Oost-Nederland krijgt hulp van chatrobot.’ ‘AI bepaalt mede ontslag van de Intensive Care.’ ‘Nieuw algoritme voorspelt criminaliteit.’ Nieuws over technologie komt dagelijks voorbij. Nieuws over (het gebrek aan) democratie ook. Of het nou gaat om het stilvallen van de politieke oppositie in Rusland of het opzienbarende schouwspel van het partijcongres van de Chinese communistische partij.
En wat te denken van het ‘wheelen en dealen’ rondom de asieldeal? Democratie heeft oude papieren; het begrip vindt zijn oorsprong bij de oude Grieken. Demos (volk) en kratein (regeren) vormen samen het woord democratie. Het volk regeert. Directe democratie is bijna onmogelijk en daarom zien we op veel plekken een vorm van indirecte, vertegenwoordigende democratie. We moeten hard werken voor deze ‘minst slechte regeringsvorm’ (Winston Churchill).
Ook het woord technologie heeft oude papieren; het is een samenvoeging van de Griekse woorden voor vakmanschap en betekenis. Technologie kun je op verschillende manieren definiëren. Een van die definities is: ‘Technologie is het systeem waarbij wetenschap en kennis doelgericht worden gebruikt voor de ontwikkeling van innovatieve methodes, organisatievormen en technieken om aan bepaalde fysieke en niet-fysieke doelstellingen te voldoen.’ Tegen die achtergrond bezien is het niet verwonderlijk dat AI de vierde technologische revolutie wordt genoemd, na de komst van de stoommachine, elektriciteit en het internet.
> LEES OOK: Tien jaar Saxion Hogeschool: “Constant zoeken we de verbinding tussen student en werkveld”
Wat voor technologie geldt, geldt ook voor democratie. Ze dienen beide een bepaald doel. In een democratie is dat zelf besluiten nemen. Dat gebeurt indirect, door vertegenwoordigers die wij kiezen en die politieke verantwoording moeten afleggen. Maar wat in de democratie is geregeld, ontbreekt bij de technologie. Daar zijn geen gekozen vertegenwoordigers die onze belangen behartigen. We moeten maar hopen dat techreuzen als Meta, Google en Apple het beste met ons – en onze privacy – voor hebben. Geruchtmakende zaken als de hoorzitting inzake Facebook en Cambridge Analytica, laten zien dat daar terechte twijfel over is. Immers, data is het nieuwe goud. In een democratie zijn er rechten, vrijheden en plichten. Maar hoe zit het met de techreuzen? Het lijkt alsof zij alleen maar rechten en vrijheden hebben. Waarom zouden voor hen geen (ethische) plichten gelden? Plichten over transparantie, verantwoordelijkheid en uitlegbaarheid.
Wat meer zoden aan de dijk zet, is zorgen dat we weerbaarder worden
We kunnen wachten op verdere (zelf)regulering door de overheid en bedrijven. Maar wat meer zoden aan de dijk zet, is zorgen dat we zelf weerbaarder worden. Bij Hogeschool Saxion geven we studenten daarom niet alleen iets mee over de vele mogelijkheden op het gebied van (security)techniek. We zetten ze ook aan het denken over juridische en ethische vraagstukken. Je kunt maar beter goed voorbereid zijn. Helpt u mee om de mogelijkheden van techniek te laten zien en tegelijkertijd kritisch te zijn over de vraag of we alles moeten mogen en willen?
Mr. Ben den Tuinder is docent recht bij de opleiding Safety & Security Management en onderzoeker bij het lectoraat Weerbare Democratie van Hogeschool Saxion.
tel.: 030-4100677.
Volg Security Management op LinkedIn
