De discussie over het gebruik van en toezicht met beveiligingscamera’s in relatie tot onze privacy herhaalt zich sinds de publicatie van de bestseller 1984 van George Orwell regelmatig. Hoe actueel is ‘Big brother is watching you’? Aan de hand van een aantal voorbeelden schetst Ed Posthumus hoe het in Nederland is gesteld met veiligheid en privacy in combinatie met cameratoezicht.
Het aantal beveiligingscamera’s in en rondom publieke plaatsen in Nederland groeit gestaag. Maar op zich zegt het niet veel dat een gemeente een x-aantal camera’s in het kader van elektronisch toezicht heeft laten plaatsen. Wat veel meer zegt is de snelheid van de opvolging door politie of boa’s van de geconstateerde feiten, de afhandeling ervan en vooral het verhalen van de veroorzaakte schade door het Openbaar Ministerie. De vraag is hoe dit zou moeten gebeuren?
Inhoudsopgave:
– Opvolging van beelden laat te wensen over door onderbezetting
– Ontbreken kennis en ervaring
– Opsporingsprogramma’s te weinig gebruikt
– ANPR: samenwerking tussen politie en Belastingdienst
– Beelden via ANPR mogen alleen gebruikt worden voor nummerplaatherkenning
– Cameratoezicht het ultieme middel
– Geldautomaten met verschillende camera’s beveiligen
– Camerasystemen Schiphol goed op orde
– De oplossing ligt in de combinatie van factoren
– Conclusie
Opvolging van beelden laat te wensen over door onderbezetting
Er is wel voldoende menskracht op de locaties waar de beelden live kunnen worden bekeken (volgens de overheid), maar de opvolging laat sterk te wensen over door de onderbezetting van onder andere de politie. Ook daar zou een mouw aan te passen zijn, maar dat is aan de landelijke politiek. Ander feit van belang is dat er live meegekeken moet worden in het bijzijn van de politie, maar dat er geen invloed mag worden uitgeoefend op de werking van de systemen. Met andere woorden, opslaan of verzenden naar een andere locatie of bewerken van de beelden is niet toegestaan en daarbij niet wenselijk gelet op de kans op hacken, manipulatie en dergelijke.
Ontbreken kennis en ervaring
Ruim 90 procent van onze bevolking wil een veilige woon- en werkomgeving en zal er geen bezwaar tegen maken dat er camera’s op strategische plaatsen opgehangen worden. Het toezicht daarop heeft nog wel wat haken en ogen, omdat het gebruikte platform niet altijd up-to-date gehouden wordt. Dit ligt voor een deel aan bezuinigingen, maar ook aan het ontbreken van kennis en ervaring. Beelden uitkijken is één, interpreteren van wat er gezien wordt is iets anders. Met andere woorden, alleen een beeld geeft niet weer wat er daadwerkelijk gebeurt. Beeld met geluid of meerdere invalshoeken geven dit beter aan. Sommige mensen spreken nu eenmaal met veel hand- en armgebaren, wat zo maar geïnterpreteerd kan worden als het begin van een ruzie of handgemeen. Van tevoren moet ook duidelijk vastgelegd worden, wanneer de politie wordt gevraagd ter plaatse te gaan of wanneer er lokale handhaving ingezet wordt.
Opsporingsprogramma’s te weinig gebruikt
Aan de andere kant van de digitale registratie staan de diverse opsporingsprogramma’s, waarin bijvoorbeeld te is zien hoe na weken van soms intensief politieonderzoek de camerabeelden toch worden vrijgegeven. In veel gevallen worden de daders na het programma vrij snel herkend en aangehouden. Vraag is waarom de politie in Nederland dit middel niet eerder inzet? Vaak wordt de privacy van de vermoedelijke dader(s) boven de veelal emotionele schade van de slachtoffers gesteld. Dat is bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk anders geregeld. Daar worden beelden van misdrijven en dergelijke zo nodig direct tijdens of na een journaal vertoond.
ANPR: samenwerking tussen politie en Belastingdienst
Binnen het spectrum van cameratoezicht kennen we ook een minder geapprecieerde vorm van digitale registratie en herkenning: ANPR (automated number plate recognition) ofwel de nummerplaatherkenning die de politie samen met de Belastingdienst gebruikt om tijdens gecombineerde acties zowel achterstallige boetes en openstaande (onherroepelijke) straffen aan te pakken en voertuigen te controleren. Normaliter mag de politie een voertuig niet zo maar controleren daar waar het gaat om afgesloten ruimten zoals bijvoorbeeld een kofferbak. Dat mag slechts als er aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. De combinatie met de Belastingdienst geeft veel meer armslag om dit te doen, zonder de wet geweld aan te doen.
Beelden via ANPR mogen alleen gebruikt worden voor nummerplaatherkenning
Mogen deze beelden nu wel of niet bewaard blijven en gebruikt worden door andere diensten, zoals de Belastingdienst? Hierover heeft de rechter de uitspraak gedaan dat dit niet mag en dat de beelden enkel en alleen gebruikt mogen worden voor het aangemelde doel, namelijk nummerplaatherkenning.
Cameratoezicht het ultieme middel
De vraag is of digitale beveiliging in de vorm van cameratoezicht nu werkelijk het ultieme middel is om misdaad tegen te gaan of significant te verminderen? Personen of groepen die uit zijn op misdragingen, zullen zich voorbereiden en bijvoorbeeld uitzoeken waar camera’s hangen. Als het een criminele actie is, zullen de camera’s en de aanwezige verlichting buiten werking gesteld worden. Feit is dat intelligente camerasystemen deze handelingen kunnen onderkennen en een waarschuwing afgeven dat er zich een voorval heeft voorgedaan wat binnen de presets van het systeem aangemerkt kan worden als een voorbereidende actie of opzet. Op zich een goede ontwikkeling, maar ook iets wat nauwkeuring gemonitord moet worden om teveel false positives te voorkomen. Dit laatste zal ervoor zorgen, dat de video-observant mogelijk geen of minder aandacht zal schenken aan de melding.
Geldautomaten met verschillende camera’s beveiligen
Wanneer zou nu een intelligent camerasysteem het meest op zijn plaats zijn? Neem bijvoorbeeld een geldautomaat in de binnenstad van een stad. Deze is meestal voorzien van een kleine camera om beelden te registreren van de gebruikers. Deze beelden zien wij vaak terug in Opsporing Verzocht. Op zich niets mis mee, maar de gemiddelde crimineel weet dat er een camera zit en zal zijn gezicht verbergen. Deze camera’s zijn statisch gepositioneerd en hebben geen tegenlichtcorrectie. Oplossing zou zijn een goede camera gericht vanuit de automaat kijkend naar de persoon en een tweede wat verder weg die de omgeving in beeld heeft. Deze laatste camera zou dan afwijkend gedrag moeten kunnen herkennen, zoals doelloos rondhangen bij de automaat, vaak en zinloos langsrijden al dan niet op een scooter (kentekenregistratie?). Hiermee schrik je niet alleen een toekomstige dader af, je geeft ook de klant een veiliger gevoel.
Camerasystemen Schiphol goed op orde
Een ander vraag is of Schiphol en de directe omgeving daarvan goed in beeld zijn gebracht met camerasystemen? Het antwoord daarop is een eenduidig ja. Er hangen voldoende camera’s, de verlichting is goed geplaatst en gericht, en op sommige plaatsen is er ook infrarood licht als ondersteuning aangebracht. In de aankomst- en vertrekhallen zijn zichtbaar en niet-zichtbaar camera’s geplaatst, dus ook daar valt niets op aan te merken. Vraag is alleen of het uitlezen van de beelden goed geregeld is en hoe de opvolging door de Koninklijke Marechaussee opgezet is. Over het laatste worden terecht geen uitlatingen gedaan, het uitlezen gebeurt door goed opgeleid personeel met voldoende kennis van zaken. Een veilig gevoel, temeer er ook sprake is van zelflerende systemen met ondersteuning. Waarom deze vraag en de wat droge opsomming? Veel luchthavens hebben een verouderd of niet goed werkend systeem, of gebruiken geen real-time beeldinterpretatie. Het is wel leuk om achteraf die zakkenroller in actie te zien, maar het is beter om hem op heterdaad te kunnen pakken. Om over ergere zaken maar te zwijgen.
De oplossing ligt in de combinatie van factoren
Als laatste uiteraard de vraag of de wereld – en meer in het bijzonder Nederland – er beter van wordt als er op iedere straathoek een camera zou hangen? Zou iedereen zich dan wel aan de regels houden? Denk aan dit geval eens aan een beschonken persoon die geen weet meer heeft van de wereld en op straat doet wat hij normaliter alleen thuis zou doen. Zou hij zich iets aantrekken van een camera? Waarschijnlijk niet. Wat wel zou helpen, is een combinatie van factoren. Enerzijds meer en betere camerasystemen met goed opgeleid personeel om de beelden uit te kijken, anderzijds een snelle opvolging en aansluitend (indien nodig) vervolging.
Conclusie
Er zijn door de overheid nog veel vragen te beantwoorden. Zoals het duidelijk(er) aangeven waar de camera’s gepositioneerd zijn. Waarom ze daar hangen, wat de doelstelling ervan is, en wie er inzage heeft in de beelden. Verder moeten de betrokken wijkteams van de politie weten welke afspraken er gemaakt zijn tussen de gemeente en het OM wat betreft de opvolging van meldingen en de vervolging. Maar de voorlopige conclusie kan zijn dat correct gebruik en juiste plaatsing van camerasystemen een grote bijdrage levert aan de veiligheid op straat. Toch is cameratoezicht absoluut geen wondermiddel. Security-awareness staat bovenaan. En als het niet goed voelt, dan is het meestal ook niet goed.
Ed Posthumus, PSC Advies
– Wat zijn de laatste trends in camerabewaking?
– Je camera als computer
– Kritische kanttekeningen bij cameratoezicht
Volg Security Management op LinkedIn