Bij de Kerncentrale Borssele wordt voortdurend gewerkt aan de veiligheid

In oktober 2023 was het 50 jaar geleden dat de kerncentrale van Borssele werd opgestart. De kerncentrale, die tot de 25 procent veiligste ter wereld behoort, voorziet meer dan een miljoen huishoudens van CO2-vrije stroom. Veiligheid en voortdurend verbeteren zijn kernwaarden. Belangrijk hierbij zijn de Operational Safety Review Team-missies (OSART), uitgevoerd door de IAEA van de Verenigde Naties.

Door Ellen Jelgersma / Foto’s: Shutterstock en eigen fotografie

Het Operational Safety Review Team (OSART) van de International Atomic Energy Agency (IAEA) van de VN sloot op 9 februari van dit jaar een 18-daagse missie naar de kerncentrale van Borssele af waarbij ze op verzoek van de Nederlandse regering de operationele veiligheid van de centrale beoordeelde. Het doel van een OSART-missie is om de operationele veiligheid te verbeteren door de veiligheidsprestaties onafhankelijk te toetsen aan de veiligheidsnormen van de IAEA, door aanbevelingen en waar nodig suggesties voor verbetering te doen. Veiligheid is een essentieel element tijdens alle fasen van de bedrijfs- duur van een kerncentrale.

12 deskundigen

Het OSART-team van 2023 bestond uit twaalf deskundigen uit Tsjechië, Frankrijk, Japan, Hongarije, Slowakije, Spanje, Zweden, Zwitserland, de Verenigde Arabische Emiraten, het Verenigd Koninkrijk en twee medewerkers van de IAEA. Tijdens de evaluatie ontmoette het team vertegenwoordigers van EPZ (Elektriciteits-Productiemaatschappij Zuid-Nederland), de exploitant van de kerncentrale, evenals vertegenwoordigers van de overheid en de lokale gemeenschap en functionarissen van de Nederlandse Autoriteit voor Nucleaire Veiligheid (ANVS).

Het internationale team bracht dagelijks bezoeken aan de kerncentrale om reguliere activiteiten van de centrale te observeren, zoals onderhouds- en bewakingswerkzaamhe- den, stralingswerkvergunningen en trainingen.

De kerncentrale in het Zeeuwse Borssele.

Veiligheidsnormen van IAEA

Ook werd het personeel geïnterviewd. “De managers en werknemers van de kerncentrale in Borssele zetten zich in om de operationele veiligheid en betrouwbaarheid van hun centrale verder te verbeteren. Tijdens de hele evaluatie was de uitwisseling van informatie tussen de OSART-experts en het personeel van de centrale zeer open, professioneel en productief”, aldus teamleider Yury Martynenko, Senior Nuclear Safety Officer bij de IAEA. “Hierdoor konden we de effectiviteit van de operationele veiligheid echt beoordelen en de prestaties van de centrale vergelijken met de veiligheidsnormen van de IAEA.”

De IAEA riep het Operational Safety Review Team-programma (OSART) in het leven in 1982, kort na het ongeluk in de kerncentrale van Three Mile Island in Pennsylvania. Dit kernongeval in Harrisburg in 1979 was het ernstigste kernongeval in een civiele kernreactor in de Verenigde Staten. Door een storing in eenheid TMI-2 vond een kernsmelting plaats, en kwam er uiteindelijk een kleine hoeveelheid radioactief gas in de atmosfeer.

Maatschappelijke onrust na ongeluk in kerncentrale

Hoewel niemand gewond raakte en er geen directe gezondheidseffecten werden geconstateerd, zorgde het ongeluk voor een hoop maatschappelijke onrust op een moment dat wereldwijd verschillende kerncentrales in bedrijf kwamen. De nucleaire sector zag dan ook wereldwijd het belang in van het hanteren van strenge normen op het gebied van operationele veiligheid en betrouwbaarheid. Met het uitwisselen van onderlinge kennis en best-practices én het controleren of de installaties voldoen aan de IAEA-veiligheidsnormen draagt het OSART-programma bij aan die hoge normen.

Follow-upbezoeken

De eerste OSART-missie werd uitgevoerd in augustus 1983 in de Kori-kerncentrale in de Republiek Korea. Zes jaar later, in 1989, werden follow-upbezoeken een standaard onderdeel van het OSART-programma. Tijdens de follow-upbezoeken worden verbeteringen in de operationele veiligheid beoordeeld die hebben plaatsgevonden naar aanleiding van de bevindingen van de eerste missie.

Wereldwijd lessen getrokken

Ook in Nederland heeft het Amerikaanse ongeluk grote invloed op de kerncentrale van EPZ. In Harrisburg leidden kleine storingen en ergonomisch slecht ontworpen apparatuur tot bedieningsfouten met grote gevolgen. Deze conclusies waren voor EPZ aanleiding voor een kritische blik op zowel de eigen organisatie als de installatie. Er werden technische verbeteringen doorgevoerd, zoals de bouw van extra koelwatersystemen. Daarnaast kwam er meer aandacht voor de invloed van menselijk handelen op de veiligheid.

Kernongeval in Tsjernobyl in 1986

Dat problemen of incidenten elders in de wereld direct leiden tot verscherpte controles en maatregelen bij de eigen centrale, zien we ook bij het tweede kernongeval in Tsjernobyl in 1986. Hoewel deze centrale volstrekt onvergelijkbaar is met de veel veiligere westerse centrales en ook de omstandigheden heel anders zijn, worden er toch wereldwijd lessen uit getrokken. De belangrijkste is de noodzaak van een goede internationale samenwerking. Transparantie, leren van elkaar en controleren worden de norm. Nog datzelfde jaar bezoekt een Operational Safety Review Team (OSART) kerncentrale Borssele. EPZ reageert op de bevindingen met nog meer veiligheidsinvesteringen.

Het Internationaal Atoomagentschap van de VN zetelt in Wenen.

Robuust kader

Een bewezen veilig ontwerp, zorgvuldige fabricage en deugdelijke constructie zijn voorwaarden voor de veilige werking van kerncentrales. Het OSART-programma van de IAEA helpt lidstaten bij het verbeteren van de veiligheid van hun kerncentrales tijdens de inbedrijfstelling en exploitatie, waarbij de huidige praktijken worden vergeleken met de veiligheidsnormen van de IAEA.
De IAEA-veiligheidsnormen bieden een robuust kader van fundamentele principes, vereisten en richtlijnen om de veiligheid te garanderen. Ze weerspiegelen een internatio- nale consensus en dienen als wereldwijde referentie voor de bescherming van mens en milieu tegen de schadelijke effecten van ioniserende straling.

Veiligheidscultuur

De veiligheid van kerncentrales hangt af van veel verschillende factoren, waaronder: bekwaam beheer, degelijk beleid, gecertificeerde procedures en processen; de bekwaamheid van het personeel bij de inbedrijfstelling en bediening; uitstekend ongevallenbeheer en voorbereid zijn op noodsituaties. Het OSART-programma houdt rekening met deze en andere aspecten bij het beoordelen van de operationele veiligheidsprestaties van een installatie. Het gaat dus niet alleen om de technische elementen maar bijvoorbeeld ook over de veiligheidscultuur van een bedrijf of andere organisatorische kwesties.

> LEES OOK: Nucleaire security in de kerncentrale van Borssele

Good practices

Het eindrapport van de OSART-missie aan EPZ bevat aanbevelingen en suggesties voor verbetering maar ook good practices. Een best practice is een techniek, werkmethode of activiteit die zich als effectiever heeft bewezen en die dus het beste werkt om een bepaald resultaat te halen. De achterliggende gedachte is dat met de juiste werkmethode een project kan worden uitgevoerd met minder problemen, minder onvoorziene complicaties en betere eindresultaten. Algemeen kan je zeggen dat het voor organisaties belangrijk is om de best practices binnen hun branche te kennen en de eigen manier van werken hiermee te kunnen vergelijken.
Maar zeker in de nucleaire sector is het delen van best practices een goede manier om de veiligheid te waarborgen en waar nodig te verbeteren.

Het internationale team zag dit jaar het belang van het delen van een aantal goede prestaties met de nucleaire industrie wereldwijd. Zo heeft EPZ een gemakkelijk toepasbare matrix ontwikkeld om verouderingsbeheeractiviteiten te visualiseren om effectief verouderingsbeheer te garanderen. Ook wordt gebruik gemaakt van een unieke risico-informatietoepassing die de risicovoordelen analyseert om veiligheidsverbeteringen te categoriseren. Deze is effectief als methode om inspanningen te concentreren op gebieden die de veiligheid het meest ten goede komen.

Rapportage en evaluatie

“De afgelopen jaren hebben we veel energie gestoken in het continu verbeteren van de manier waarop we onze fabriek runnen. Ik ben blij dat dit tot uiting komt in de resultaten van deze evaluatie”, aldus Carlo Wolters, Chief Executive Officer van EPZ. “EPZ zal ook van de gelegenheid gebruikmaken om de verbetervoorstellen uit dit onderzoek de komende tijd proactief op te pakken.”

Het is gebruikelijk dat ongeveer 18 maanden na de OSART-missie een follow-upbezoek van de IAEA plaatsvindt. Tijdens dit bezoek evalueert een groep van drie tot vijf teamleden de vooruitgang die is geboekt bij het oplossen van de problemen die door het OSART-team werden aangekaart. Dit doen ze door personeel te interviewen, documentatie te bekijken en bezoeken op het terrein af te leggen. De status van het antwoord van de fabriek op elke aanbeveling en suggestie wordt opgenomen in het eindverslag van de missie. De resultaten van follow-upbezoeken worden op dezelfde manier gerapporteerd als de oorspronkelijke OSART-missies.

Voortdurende verbetering

De IAEA houdt toezicht op het OSART-programma om het nut en de doeltreffendheid ervan te vergroten door nieuwe functies op te nemen en verouderde functies te verwijde- ren. Aan het einde van elke missie geven de OSART-leden en de installaties feedback over het OSART-proces. De database met de resultaten van OSART-missies (OSMIR) bevat de resultaten van de OSART-missies zonder beperkingen en de follow-upbezoeken vanaf 1991. Deze database wordt voortdurend bijgewerkt en bevat informatie over OSART-resultaten voor specifieke evaluatiegebieden en afzonderlijke onderwerpen binnen die evaluatiegebieden. Deze database wordt op verzoek gedeeld met organisaties en personen in de nucleaire industrie om de prestaties op het gebied van nucleaire veiligheid te helpen verbeteren.

De OSART-richtlijnen worden regelmatig herzien om de feedback en de vooruitgang in de hele sector op het gebied van nucleaire veiligheid te weerspiegelen. De OSART-missie in Borssele was nummer 216 in het IAEA-programma.

Volg Security Management op LinkedIn