Laatste update: 12 oktober 2022
De security manager is soms ook (mede) verantwoordelijk voor het brandveiligheidsbeleid en daarmee voor de brandveiligheid en de bedrijfshulpverlening binnen de organisatie. Toch worden brandveiligheid en security nog (te) vaak als twee aparte disciplines gezien. Op deze pagina het wat, waarom en hoe van brandveiligheid en bedrijfshulpverlening. Bovendien wordt ingegaan op de relatie tussen brandveiligheid en security.
Brandveiligheid en bedrijfshulpverlening: wat is dat?
Een brand kan onherroepelijke gevolgen hebben voor de veiligheid en gezondheid van mensen die in het gebouw werken, de buurtbewoners, en zelfs mensen in de verre omtrek. Daarom hanteren de landelijke en de gemeentelijke overheid strenge brandveiligheidseisen voor het ontwerp, de inrichting en de bouw van een (bedrijfs)pand. Mensen die in een brandgevaarlijke omgeving werken, moeten alle risico’s en regels voor veilig werken kennen. Bedrijfshulpverlening (bhv) is de hulp die vervolgens wordt verleend bij ongewenste gebeurtenissen in een organisatie, die de veiligheid en/of gezondheid van de werknemers en andere aanwezigen bedreigen. (Bron: Arboportaal)
In de Arbowet is opgenomen dat bedrijven verplicht zijn om maatregelen te nemen op het gebied van bedrijfshulpverlening. Iedere werkgever is verplicht goede bedrijfshulpverlening te organiseren en in dit kader één of meer bhv’ers aan te wijzen. Bedrijven moeten naast het nemen van maatregelen ook contacten onderhouden met de betrokken externe hulpverleningsorganisaties wanneer er zich een ongeval voordoet. (Bron: Arboportaal)
Verschillende brandveiligheidsmaatregelen
Om de brandveiligheid in een gebouw te vergroten, kan de security manager drie soorten maatregelen treffen: bouwkundige (bijvoorbeeld brandcompartimenten), installatietechnische en organisatorische (onder meer bedrijfshulpverlening) maatregelen. Hij kiest samen met de brandveiligheidsadviseur het pakket op maat uit.
Hoe richt je organisatorische brandveiligheid in?
Brandveiligheid en bedrijfshulpverlening kun je op talloze manieren vormgeven. Hier drie voorbeelden.
Voorbeeld 1: Verzekeraar, brandweer en ondernemer hand in hand
Verruiming van regelgeving in de afgelopen jaren heeft gezorgd voor meer ruimte voor ondernemen en dus ook meer eigen verantwoordelijkheid. Maar ook al voldoet de ondernemer aan de regels, daarmee is niet automatisch sprake van een brandveilig gebouw. Wat is de taak van de brandweer, de verzekeraar en de ondernemer zelf? Verzekeraar, brandweer en ondernemer hand in hand.
Voorbeeld 2: Reinier de Graaf traint zelf bhv’ers
Reinier de Graaf Gasthuis trok in 2015 in een nieuw gebouw in Delft. Tijd voor een eigen trainingscentrum Brandveiligheid, dacht de interne hulpverlening. Het moment is daar: eind augustus 2016 werd het centrum geopend. Hoe heeft het ziekenhuis de organisatorische brandveiligheid georganiseerd?
Voorbeeld 3: Alternatief tussen bhv en bedrijfsbrandweer
Een nieuw type bedrijfsnoodorganisatie doet zijn intrede in de industrie. First Responders bno zijn getrainde hulpverleners die in compacte teams de interne hulpverlening bij bedrijven verzorgen, qua kennis en uitrusting volledig geënt op het bedrijfsspecifieke risicoprofiel. Een goede oplossing voor bedrijven die geen wettelijke bedrijfsbrandweeraanwijzing hebben, maar die aan een standaard bedrijfshulpverleningsorganisatie niet genoeg hebben om in hun veiligheidsbehoefte te voorzien.
Ontwikkelingen rondom brandveiligheid
Veilig vluchten
Na het flinke dodenaantal bij de branden in de Grenfell Tower te Londen en een winkelcentrum in Rusland is veilig vluchten belangrijker geworden. “Dat komt vooral doordat het verschil tussen theorie en praktijk steeds pregnanter wordt”, vertelt Lieuwe de Witte, onderzoeker en adviseur bij de Brandweeracademie.
Bij een toenemend aantal gebouwtypen, zoals complexen waar senioren of andere verminderd zelfredzame mensen wonen, sluiten het ontwerp van het gebouw en de inrichting van de vluchtwegen niet aan bij de manier waarop de vluchtroutes worden gebruikt – áls die al worden gebruikt. Alles staat of valt met het bewustzijn bij bewoners en gebouwgebruikers van de noodzaak om brandveiligheid in de gaten te houden.” (Bron: Brandveilig.com)
> LEES OOK Vluchtgedrag bij brand
Van repressie naar risicobeheersing
De brandweer heeft in 2010 een strategische koerswijziging ingezet om haar maatschappelijk rendement te verhogen. Het oogmerk is de samenleving veiliger te maken door meer energie te steken in de voorkant van de veiligheidsketen. Veiligheidsbewuste burgers kweken via gedragsverandering en actief participeren in het politiek en maatschappelijk debat over veiligheidsvraagstukken; dat is wat de brandweer wil met haar kennis en kunde.
Zo is de meeste veiligheidswinst te behalen, vertelt Stephan Wevers, voorzitter van Brandweer Nederland. “Al in de middeleeuwen was brandveiligheid in dorpen en steden gebaseerd op samenwerking tussen burgers. In de negentiende en twintigste eeuw trok de overheid op veiligheidsgebied steeds meer verantwoordelijkheid naar zich toe. Nu, in een tijd van deregulering en terugtredende overheid, wijzen wij mensen op hun eigen verantwoordelijkheden en werken we aan verhoging van veiligheidsbewustzijn.”
Brandveilig leven is ‘booming’
‘Brandveilig Leven’ is een van de concrete uitvoeringsprogramma’s van de visie ‘De brandweer over morgen’, die Brandweer Nederland in 2010 presenteerde. Een nieuwe koers, met als een van de hoofddoelen het verbeteren van de brandveiligheid in de woonomgeving door meer energie te steken in de voorkant van de veiligheidsketen.
Het aantal slachtoffers van woningbranden moet omlaag en met preventie-adviezen en bewustwordingscampagnes is grotere veiligheidswinst te behalen dan met meer brandweerkazernes en snellere opkomsttijden, was het oordeel van de landelijke brandweerkoepel. Zeven jaar later hebben alle 25 regionale brandweerkorpsen hun eigen programma Brandveilig Leven, met onder andere doelgroepencampagnes, rookmelderacties en lesprogramma’s voor scholen. Brandveilig Leven is ‘booming’.
> LEES OOK Trends in brandpreventie
Wet- en regelgeving brandveiligheid
In het Bouwbesluit staat precies aangegeven welke eisen gelden voor de constructie en het gebruik van een gebouw in verband met brandveiligheid. Gemeenten kunnen aanvullende voorwaarden stellen die zijn vastgelegd in gemeentelijke voorschriften en bouwverordeningen.
Voor speciale gebouwen – zoals verpleeghuizen, kinderdagverblijven en horecagelegenheden – is bovendien een gebruiksvergunning vereist. De gebruiksvergunning geeft aan of is voldaan aan alle voorschriften, waaronder die voor het beperken van de kans op brand, het beperken van de gevolgen van brand en het vluchten uit een gebouw bij brand. (Bron: Arboportaal)
Normen brandveiligheid
Brandveiligheid is een breed thema en speelt een rol binnen meerdere facetten. Normen helpen u om aan de vastgestelde brandveiligheidseisen (uit het Bouwbesluit) te voldoen. Zo zorgen de normen voor duidelijkheid en veiligheid. Brandveiligheid kan je vanuit drie bouwaspecten benaderen Ontwerp, Installaties en Onderhoud. (Bron: Nen)
De praktijkgids Bouwbesluit Brandveiligheid belicht alle normen die het Bouwbesluit 2012 op het gebied van brandveiligheid aanstuurt. Er wordt onderscheid gemaakt in bouwkundige brandveiligheidsvoorzieningen, brandveiligheidsinstallaties en brandveilig gebruik van gebouwen. Aangegeven wordt hoe de (scheidings)constructie en de installatie moeten zijn uitgevoerd en het gebruik moet zijn geregeld om aan de prestatie-eisen van het Bouwbesluit te voldoen.
Certificering brandveiligheid
Gecertificeerde brandmeldinstallaties zijn niet voor alle eindgebruikers wettelijk verplicht. Toch vinden eindgebruikers, het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV), en certificerings- en installatiebedrijven het belangrijk dat installaties voldoen aan bepaalde eisen. Het bevordert de brandveiligheid, de eindgebruiker heeft de zekerheid van een goed product én het versterkt de positie van installatiebedrijven in de markt.
Brandveiligheid en security
Brandveiligheid en beveiliging zijn van alle tijden en de samenwerking en de raakvlakken – mens, techniek, bouwkundig, organisatorisch – hebben zich door de jaren heen gevormd. Toch worden brandveiligheid en security nog te vaak als aparte disciplines gezien
Maar er zijn wel diverse overeenkomsten te herkennen. Zo werken beide vakgebieden vanuit een integrale benadering, waarbij mens, techniek, gebouw en organisatiekundige elementen samenkomen. Vanuit brandveiligheid is de BIO-gedachte ontwikkeld, waarin Bouwkundige, Installatietechnische en Organisatorische maatregelen integraal worden beschouwd. Vanuit security zijn soortgelijke modellen ontwikkeld. Naast een integrale visie zijn er vanuit elke discipline diverse gelijkenissen en verschillen te benoemen.
Bouwkundig
Vanuit bouwkundig perspectief wordt in beide gevallen bijvoorbeeld samengewerkt als het gaat om het leggen van zoneringen in gebouwen, bijvoorbeeld brandcompartimentering vanuit het Bouwbesluit en beveiligingszonering op basis van een business continuïteitgedachte.
Techniek
Ook op het gebied van techniek zijn er overeenkomsten. Zo is voor beide disciplines bijvoorbeeld de aanwezigheid of afwezigheid van mensen van belang. Voor security gaat het hierbij om toegangsverlening: wie mag wel of niet naar binnen. Voor brandveiligheid is van belang te weten hoeveel mensen, waar in het gebouw aanwezig zijn om ze in geval van brand te kunnen alarmeren. Monitoren van de bezetting van een gebouw gaat tegenwoordig vaak al hand in hand met een toegangscontrolesysteem.
Organisatie
In de organisatie zijn tevens parallellen zichtbaar. Zo zijn er afdelingen, teams of individuen binnen organisaties die gelijktijdig verantwoordelijk zijn voor brandveiligheid en beveiliging. Denk hierbij aan een bedrijfshulpverleningsorganisatie of een afdeling safety & security. Vaak hebben dezelfde personen echter twee verschillende petten op.
Toekomst
Toch zijn we er nog lang niet. Brandveiligheid en security worden nog te vaak als aparte disciplines gezien, waarbij gewezen wordt naar specifieke wetgeving en standaarden. Brandveiligheid streeft daarbij vaak naar compliance. En doordat harde bindende wetgeving ontbreekt bij security, ontstaat vaak een scheve verhouding in vergelijking met brandveiligheid. Security wordt hierdoor vaak veel later als issue erkend.
> Zin en onzin integratie twee vakgebieden
> Vervlechting safety en security
> Safety & Security: balans vinden tussen kans en dreiging