Sinds de desastreuze brand in het cellencomplex op Schiphol-Oost, in 2005, waarbij elf doden en meerdere gewonden vielen, is er veel verbeterd in de samenwerking tussen DJI (Dienst Justitiële Inrichtingen) en de brandweer. Wim Linders, adviseur brandveiligheid & BHV en Matthieu de Meere, beleidsmedewerker bij veiligheidsregio Zaanstreek Waterland, weten daar alles van.
V.l.n.r.: Matthieu de Meere en Wim Linders
Tekst: Hedda Schut
Foto: Edwin Walvisch
Hoe is de samenwerking tussen DJI en brandweer ontstaan?
Matthieu: In Zaanstad kwam in 2004 het initiatief voor twee tijdelijke detentiepontons. Voor ons als brandweer was dat een nieuw vraagstuk: gedetineerden en brandveiligheid. We hadden een behoorlijk verschil van mening met de Rijksgebouwendienst over sprinklers op de boten. Die vonden wij nodig. In die tijd brak de brand uit op Schiphol-Oost, waarna DJI en de brandweer met elkaar om tafel zijn gegaan. De sprinklers kwamen er. Duidelijk werd dat we hetzelfde uitgangspunt hebben – veiligheid boven alles – maar ook dat we begrip moeten hebben voor elkaars mogelijkheden.”
Wim: “De samenwerking werd concreet na de brand in het cellencomplex op Schiphol-Oost. Uit conclusies van de Onderzoeksraad bleek dat de bedrijfshulpverlening bij DJI en de samenwerking en afstemming met de brandweer onvoldoende was. Daarop is een werkgroep geformeerd met daarin ook de brandweer. We hebben gezamenlijk advies uitgebracht over de brandveiligheid bij DJI. Tot op de dag van vandaag brengen we veel goeds tot stand.’
Kunnen jullie daar een voorbeeld van geven?
Wim: ‘We hebben gezamenlijk een toolbox gemaakt voor het beleidskader brandveiligheid en bedrijfshulpverlening: hiermee kunnen inrichtingen stap voor stap een eigen BHV-organisatie opzetten. Elke inrichting heeft nu een coördinator BHV die de contacten met de brandweer onderhoudt. Duidelijk is ook wat een directie moet regelen zodra het calamiteitenplan van kracht wordt en gedetineerden moeten worden geëvacueerd. In 2018 is met de Veiligheidsregio – waaronder de brandweer tegenwoordig valt – Rotterdam Rijnmond en alle zes de inrichtingen in die regio een incidentbestrijdingsplan ondertekend waarin staat wie er op welk moment verantwoordelijk is bij een incident. Doel is dit plan landelijk over alle veiligheidsregio’s uit te rollen. Ook ontwikkelen we gezamenlijk opleidingen op het gebied van BHV. Dit is nog maar een greep uit wat we samen doen.”
Matthieu: “We kennen elkaars standpunten, kijken waar het schuurt en komen tot consensus. In het gezamenlijk ontwikkelde beleidskader staan alle rollen en voorwaarden fantastisch beschreven. Duidelijk is precies wie waarvoor verantwoordelijk is. DJI is verantwoordelijk voor de veiligheid in het gebouw, de brandweer heeft meer een vangnetfunctie gekregen. Wij gaan aan het werk zodra de BHV-organisatie in een inrichting eerst haar werk heeft gedaan. Dat is een andere rol dan we eerst hadden. Eerst kwamen we bij elke melding, ook bij de vele valse. Dat laatste is flink gereduceerd. De nieuwe procedures oefenen we landelijk gezien overigens veelvuldig, zodat we elkaars rollen en middelen goed leren begrijpen.”
Waarom is het voor DJI zo belangrijk om brandveiligheid hoog op de agenda te zetten?
Wim en Matthieu: “Het gaat om de veiligheid van iedereen – personeel, gedetineerden en bezoekers.”
Wat wordt in de gezamenlijke overleggen besproken en wie zitten daarbij?
Wim: “DJI en Brandweer Nederland komen op jaarbasis bij elkaar. We bespreken wat we over en weer voor elkaar kunnen betekenen. Zo krijgen we inzichten in de complexe materie van gevangenissen en bedrijfsvoering. Ook zaken als het incidentbestrijdingsplan komen aan bod. Brandveiligheid houden we altijd op de agenda.”
Matthieu: ‘We kijken dan ook wat we kunnen leren van incidenten, we bespreken brandonderzoeken en vergelijken nieuwe inzichten. Celbranden bijvoorbeeld ontstonden vaak door brandende matrassen. Nadat we als werkgroep de materiaalkeuzes voor matrassen onder de loep hadden genomen, liggen er nu haast onbrandbare exemplaren in de cellen.”
Wat zien jullie als positief resultaat van de samenwerking?
Wim: “Ik vind alles positief. We werken uitstekend samen, met begrip voor elkaars werk en dat levert resultaten op. De directies van onze organisaties hebben nu ook een intentieverklaring ondertekend met afspraken over samenwerking en brandveiligheid.”
Matthieu: “We leren door bij DJI in de keuken te kijken: niet alle oplossingen in brandveiligheid zijn goed voor de veiligheid. Roken op cel geheel verbieden bijvoorbeeld zou een grotere kans op geweld door gedetineerden kunnen geven. En dat is niet de bedoeling. Het is mooi dat we dan samen aan de best mogelijke oplossing kunnen werken.”
Vinden jullie deze samenwerking een voorbeeld voor andere organisaties?
Wim: “Ja, dat vind ik echt. Bij ons staat bijvoorbeeld precies beschreven hoeveel mensen voor BHV er ’s nachts aanwezig zijn. In veel instellingen is dat niet het geval. Of voorschriften worden niet opgevolgd, zoals bij de dodelijke flatbrand in Arnhem waar een bank in de centrale hal in brand werd gestoken. Brandveiligheid geldt overal, en daar moet je elkaar scherp in houden.”
Matthieu: “Brand wil je nooit. Zo maken we ons als brandweer zorgen over de energietransitie en het groeiende aantal zonnepanelen op de daken. Zonnepanelen en brand is voor ons nog een grijs gebied, het zou mooi zijn als we daarover afspraken kunnen maken met die branche. Net zoals we nu duidelijke afspraken hebben met DJI.”
Bron: Brandweer Nederland, uitgave van De Schakel (DJI)
