De blinde vlek van de expat Hebt u die afwijking ook? Dat u zich bij nieuwsfeiten over dood en verderf in het buitenland meteen afvraagt of er medewerkers bij betrokken zijn en of er bedrijfsactiviteiten in het geding zijn? Neurotisch of niet, maar berichten over ontvoeringen, aanslagen of destabilisering van 'faalstaten' geven mij een onrustig gevoel. Een gevoel dat ik maar moeilijk kan kanaliseren. De veiligheidssituatie van onze medewerkers in het buitenland blijkt telkens weer een blinde vlek: we weten weinig (waar houden onze mensen zich eigenlijk op?) en lijken er ook niet bijzonder in geïnteresseerd.
Door de economische crisis namen mijn onrustgevoelens af. De reisbewegingen van de onderneming werden sterk gereduceerd. Maar inmiddels is er weer een opwaartse trend waarneembaar. Als deze zich doorzet, zijn er binnenkort weer steeds meer en steeds langer medewerkers in het buitenland.
Hoe verhoudt dit zich tot security management? Vooralsnog worden risico's ten aanzien van reis en verblijf niet systematisch ingeschat. Er vindt formeel geen besluitvorming plaats over of en onder welke condities reizen verantwoord is. Hoe nodig of zelfs wenselijk het is dat medewerkers afreizen. Er worden nauwelijks maatregelen getroffen om de eventuele risico's voor de veiligheid in het buitenland te beheersen.
Ik durf zelfs te stellen dat wij van veel van onze medewerkers niet eens weten waar zij zich ophouden. Dit terwijl we kantoor houden in landen met een 'zwaarder' risicoprofiel en onze mensen ook professioneel rondstruinen in 'hoogrisicolanden'. Ons zicht op de plaatselijke veiligheidssituatie is ronduit slecht. Actuele locatiekennis ontbreekt en laat zich lastig mobiliseren. Een bijkomend heikel punt is dat medewerkers niet weten hoe te handelen als een securitydreiging zich daadwerkelijk materialiseert. Expat security is niet eens een gecalculeerd maar vooral een onbekend en daardoor ook groot risico.
Dat is toch frappant. Menselijk kapitaal is één van de strategische kernbelangen van onze onderneming. In dat licht zouden we internationaal reizen als een soort 'waardetransport' moeten bezien. Maar zo worden de reisbewegingen van de kosmopolitische medewerker allerminst behandeld. De vergelijking die zich bij mij opdringt, is die van een diamantair die zijn handel vervoert met een gezinswagen – zonder TomTom. Maar ook het veiligheidsbewustzijn van medewerkers is laag op dit punt. De noodzaak van het reizen staat voorop en de romantiek en het avonturisme werken versluierend. Dit hoewel onze arbeidskrachten zelf medeverantwoordelijk zijn voor het creëren van een zo veilig mogelijke werksituatie. Daarbij speelt mee dat zij zelf goed bij machte zijn om een aantal veiligheidsrisico's middels eenvoudige (gedrags)aanpassingen te reduceren.
Wat kunnen we doen? We moeten de veiligheidsrisico's van internationaal reizen, evenals het verblijven in het buitenland, voortijdig inschatten. Dit vergt dat we ons zicht op de plaatselijke onveiligheidssituatie verbeteren. Maar evengoed op welke maatregelen er lokaal genomen zijn of kunnen worden. Besluitvorming rond de vraag of afreizen verantwoord is, dient standaard plaats te vinden. En we moeten zicht hebben én houden op waar medewerkers zich bevinden.
Medewerkers moeten bovendien weten wat hen ter plaatse te wachten staat. In dat verlengde dient ook volstrekt duidelijk te zijn wat er van hen wordt verwacht. Vaststaat dat onze 'expat security awareness' in algemene zin bevorderd moet worden en dat medewerkers over een 'securityprotocol' moeten beschikken. Niet alleen opdat zij weten wat zij zelf kunnen doen om onveiligheid te voorkomen. Maar ook om onze expats duidelijk te maken hoe te handelen als zij worden geconfronteerd met onveilige situaties. Zo houden we onze medewerkers en ons bedrijf in de toekomst hopelijk ook van de voorpagina's.