Vertrouwen is goed, maar controle vele malen beter In een bedrijf worden onder meer etenswaren verkocht, ook aan het eigen personeel. Deze worden afgerekend bij een kassa die wordt bediend door de medewerkers zelf. Tijdens een steekproefsgewijze controle blijkt een grote groep medewerkers niet alle artikelen op de kassa aan te slaan. Hun verklaring: 'Het is geen stelen van de baas.'
Het is bij de medewerkers algemeen bekend dat er bij de afrekenpunten zichtbare camera's hangen, waarmee opnames worden gemaakt van hetgeen de medewerkers doen. De werkgever gaat zelfs nog een stapje verder: binnen het bedrijf worden regelmatig steekproefsgewijze controles gehouden om te kijken of alles goed gaat met het afrekenen. Ook hiervan zijn de medewerkers op de hoogte, want na een dergelijke controle worden de resultaten altijd met de medewerkers besproken. Dit alles om de vaardigheden en de werkwijze voortdurend te verbeteren.
Sweethearting
Groot was dan ook de verbazing toen bij een dergelijke controle aan het licht kwam dat er medewerkers waren die niet alle artikelen op de kassa aansloegen. Overigens een veelvoorkomend fenomeen dat voor fraudeurs lange tijd goed kan gaan. Dit soort zaken komt over het algemeen pas aan het licht als het al lange tijd speelt en vormen aanneemt dat er daadwerkelijke voorraadverschillen worden geconstateerd. Door de structurele controles in dit bedrijf kon het echter al na korte tijd worden ontdekt.
Daarop werd de controle dan ook direct uitgebreid om te kijken of er meer medewerkers waren die zich hieraan schuldig maakten. Uiteindelijk werd hiermee een grote groep medewerkers opgespoord die dit soort handelingen verrichtten. Na overleg tussen de onderzoekers en de opdrachtgever werd besloten om van alle betrokken medewerkers een onderzoekdossier samen te stellen en op basis hiervan de medewerkers te horen over de geconstateerde feiten. Opmerkelijk was wel dat de 'sweethearting' alleen plaatsvond tussen collega's onderling. Slechts een enkeling had de activiteiten ook uitgebreid naar de persoonlijke vriendenkring.
Geen stelen van de baas
De echte verbazing ontstond eigenlijk pas tijdens de interviews. Zonder uitzondering legden de medewerkers een bekentenis af over de geconstateerde feiten. De reden voor de vrij eenvoudige bekentenissen was dat de medewerkers dergelijke handelingen niet als fraude zagen. Ze vonden niet dat ze hun werkgever benadeelden door niet alle artikelen af te rekenen.
De onderzoekers vonden de verklaring 'Het is geen stelen van de baas' wel erg opmerkelijk. In alle reglementen van de opdrachtgever staat namelijk dat dergelijke handelingen als frauduleus worden gezien en dat daarop altijd passende maatregelen zullen worden genomen. Hierin zit dus geen enkele onduidelijkheid.
De betrapte medewerkers droegen tijdens de interviews vervolgens wel allerlei redenen aan waarom in hun ogen 'het slechte werkgeverschap' gecompenseerd diende te worden. Dit was natuurlijk bedoeld om hun eigen handelen te vergoelijken. De onderzoekers verbaasden zich over het feit dat het in een groep kennelijk normaal wordt gevonden dat goederen die eigendom zijn van de werkgever 'om niet' aan elkaar worden meegegeven en dat dit niet wordt gezien als strafbaar handelen.
Dit standpunt werd overigens na het onderzoek door de ex-werknemers – de werkgever had hen inmiddels ontslagen – op de diverse sociale media nog eens uitvoerig onderling gedeeld. De teneur in hun berichten was dat het toch normaal is dat je dergelijke dingen doet en dat een werkgever vervolgens overgaat tot sanctiemaatregelen is helemaal verbazingwekkend…
Controle is beter
Waren dit nu beroepscriminelen in de dop? Op geen enkele wijze. Het waren stuk voor stuk medewerkers afkomstig uit goede milieus, bezig met serieuze studies, en medewerkers waarvan je mag verwachten – zeker gezien de interne voorlichting – dat ze het verschil tussen mijn en dijn weten. Gelukkig werd deze fraude al in een vroegtijdig stadium ontdekt. Maar het is niet zo moeilijk voor te stellen welke vormen dit had kunnen aannemen als de controles er niet waren geweest. Zo blijkt maar weer eens: 'Vertrouwen is goed, maar controle vele malen beter.'
René Terwey is directeur van VMB security & solutions te Almere.
Deze column is verschenen in Security Management nummer 6, juni 2012