Een nieuw type bedrijfsnoodorganisatie doet zijn intrede in de industrie. First Responders zijn getrainde hulpverleners die in compacte teams de interne hulpverlening bij bedrijven verzorgen, qua kennis en uitrusting volledig geënt op het bedrijfsspecifieke risicoprofiel. Een goede oplossing voor bedrijven die geen wettelijke bedrijfsbrandweeraanwijzing hebben, maar die aan een standaard bedrijfshulpverleningsorganisatie niet genoeg hebben om in hun veiligheidsbehoefte te voorzien.
First Responder bedrijfsnoodorganisatie (FiRe bno) luidt de officiële benaming van de nieuwe organisatievorm. Het Nederlands Instituut voor Bedrijfshulpverlening (NIBHV), het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV), de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI) en de Stichting Calamiteitenbeheersing in Bedrijven en Organisaties (Stichting CABO) ontwikkelden samen het organisatiekader, lesstof en een modulair opleidingsprogramma.
Er is een groeiende vraag naar alternatieven voor bedrijfsbrandweer
De kennisinstituten voorzien met het nieuwe concept in een groeiende vraag van bedrijven naar alternatieven voor een bedrijfsbrandweer. Veel bedrijven hebben van oudsher een bedrijfsbrandweerorganisatie, ook bedrijven die hiertoe niet wettelijk verplicht zijn. Bedrijfsbrandweerkorpsen zijn wat betreft organisatie, kennis, materieel en uitrusting vaak een afspiegeling van de overheidsbrandweer en het up to date houden van vakbekwaamheid en uitrusting kost veel tijd en geld.
Daar staat tegenover dat bedrijfsbrandweren een deel van de verworven kennis niet nodig hebben, omdat zij niet dezelfde taken hebben als de overheidsbrandweer. Ook een volledig volgens het rijksbestek bepakt brandweervoertuig is om die reden voor de meeste bedrijfsbrandweerkorpsen ‘te zwaar’.
Een volledig bepakt brandweervoertuig is veelal ’te zwaar’
Bedrijfshulpverlening op sterkte houden is een knelpunt
Een andere reden voor de zoektocht naar een alternatieve veiligheidsorganisatie is dat bedrijven steeds meer knelpunten ervaren bij het op sterkte houden van hun bedrijfsbrandweren. Bedrijfsprocessen worden geautomatiseerd of afgestoten en nogal wat bedrijven zien hun personeelsbestanden inkrimpen. De personele pool van waaruit mensen kunnen worden gerekruteerd voor de bedrijfsbrandweer, wordt dus ook kleiner.
Dat is lastig als een bedrijf wil vasthouden aan een model brandweerorganisatie gebaseerd op een tankautospuit met zes brandweerlieden. De combinatie van teruglopende beschikbaarheid, een te ruim takenpakket, overgedimensioneerd materieel en hoge exploitatiekosten, heeft al meerdere bedrijven gebracht tot heroverweging van nut en meerwaarde van een bedrijfsbrandweer.
Terugvallen op een BHV-organisatie is niet altijd een oplossing
Terugvallen op een standaard BHV-organisatie is niet altijd een oplossing. De basistaken van bedrijfshulpverleners beperken zich tot eerstehulpverlening, ontruiming en het gidsen van de overheidshulpdiensten bij incidenten. Er is echter een categorie bedrijven die dermate grote en specifieke risico’s kent, zoals gevaarlijke stoffen of kwetsbare bedrijfsprocessen, dat er toch behoefte is aan interne hulpverleners met extra bagage.
Hulpverleners die in staat zijn werknemers uit noodsituaties te redden en escalatie van incidenten te voorkomen. In die aanvullende kennis en kunde voorziet het concept First Responder bno. Eerste noodhulpverlening aan werknemers en behoud van bedrijfscontinuïteit gaan bij dit nieuwe type bedrijfsnoodorganisatie hand in hand.
First Responders zijn in feite specialisten, omdat zij een op maatgevend risico afgestemde opleiding en training krijgen. Ook worden zij toegerust met de specifieke materialen en uitrusting die zij nodig hebben voor het type incidenten waarmee ze op hun terrein te maken kunnen krijgen. Kortom: hulpverlening op maat.
First Responders krijgen een op maatgevend risico afgestemde opleiding en training
First Responders opereren kleinschalig
First Responders opereren dus in kleinschaliger, snel inzetbare teams en hebben een beperktere uitrusting dan een bedrijfsbrandweer. Dat betekent dat er grenzen zijn aan de scenario’s die zij kunnen behappen. De bestrijding van grootschalige brandscenario’s, complexe reddingen en grotere incidenten met gevaarlijke stoffen behoren niet tot het takenpakket.
De meerwaarde van First Responders is een snelle eerste inzet, gericht op de veiligheid van personen en het voorkómen van escalatie. De teamleden worden tijdens hun opleiding getraind in het onderkennen van gevaren en van situaties die hun capaciteiten te boven gaan. Dat betekent dat de teamleiders snel moeten kunnen schakelen en bij een ingewikkelder incident met grotere gevaarzetting sneller zullen besluiten tot een defensieve houding en het inroepen van hulp van de overheidshulpdiensten.
First Responders kunnen meer dan een standaard BHV-team
Toch kunnen First Responders meer dan een standaard bedrijfshulpverleningsteam, omdat zij wel beschermende kleding en uitrusting dragen. Bij beginnende branden en kleinere lekkages van chemische stoffen kunnen zij zodoende meer dan BHV’ers.
Bij incidenten van elke schaalgrootte geldt dat ze naast hun eigen operationele taak ook een cruciale ondersteuningstaak hebben voor de overheidshulpverlening. De First Responders kennen hun bedrijfsgebouwen, de processen en de aanwezige gevaarlijke stoffen en hun risico’s als geen ander. Voor de overheidsbrandweer zijn zij daarom een belangrijk contactpunt.
De Mars-fabriek in Veghel voerde als eerste de First Responder in
FiRe bno in de praktijk
Verschillende bedrijven hebben al de overstap gemaakt van bedrijfsbrandweer naar FiRe bno. De Mars fabriek in Veghel voerde de First Responder bedrijfsnoodorganisatie als eerste in. Daarna volgden aardappelmeelproducent Avebe in Groningen, chemiebedrijf Abemarle en grondstoffen- en energiebedrijf AEB in Amsterdam. Meer bedrijven zijn bezig met de ontwikkeling van plannen of hebben de eerste stappen gezet voor invoering van de bedrijfsnoodorganisatie nieuwe stijl.
Ook de opleidingsmarkt volgt het nieuwe concept op de voet en diverse opleiders op veiligheidsgebied bieden de modulaire FiRe bno-opleiding inmiddels aan. Accreditatie van opleiders volgens de door NIBHV opgestelde kaders en kwaliteitsnormen moet de kwaliteit van de opleidingen waarborgen. G4S is in december 2016 als eerste opleider officieel NIBHV-gecertificeerd.
Soepele samenwerking en afstemming met de brandweer is vereist
Voor de brandweer zijn First Responders nog een relatief nieuw fenomeen. Soepele samenwerking en afstemming bij incidenten vereist dat de overheidshulpdiensten weten wat zij op het ‘uur u’ van First Responders mogen en kunnen verwachten. Dat is ook van belang voor inspecteurs van de veiligheidsregio’s die bij bedrijven inspecties uitvoeren in het kader van het Besluit risico’s zware ongevallen (Brzo).
Voor bedrijven met een aangewezen bedrijfsbrandweer is de toets eenvoudig, omdat de opleidingscriteria voor brandweerfunctionarissen wettelijk zijn vastgelegd in het Besluit personeel veiligheidsregio’s. Voor de opleidingscriteria en het kwaliteitsniveau van de opleiding tot First Responder is dat nog niet het geval. Momenteel vindt overleg plaats met het brandweerveld om vast te stellen of voor een aantal modules voor FiRe bno het kwaliteitsniveau ook wettelijk verankerd kan worden.
Bedrijven zijn zonder uitzondering positief over de First Responder
Bedrijven zijn enthousiast over nieuw hulpverleningsconcept
De bedrijven die het nieuwe hulpverleningsconcept al hebben ingevoerd, zijn zonder uitzondering positief over het resultaat. Ze hebben een beter op de maatgevende risico’s toegesneden snel inzetbare bedrijfsnoodorganisatie gekregen, waardoor mensen en materieel effectiever kunnen worden ingezet.
> Download ook de whitepaper Alle ins & outs over kleine blusmiddelen
