Geld verdienen met installaties. Voor veel gebouwbeheerders lijkt dit een contradictio in terminis. En toch zijn er genoeg mogelijkheden. Een belangrijke voorwaarde is dat er integratie plaatsvindt tussen elektrotechniek (E) en werktuigbouwkunde (W). Onder de vleugels van één automatiseringssysteem ontstaat er een universele bediening en beheer van beveiliging, verlichting, klimaat, zonwering en andere systemen.
In toenemende mate is het in gebouwen mogelijk om met één automatiseringssysteem zowel de E- als de W-installaties te regelen, te beheren en te besturen. Een belangrijke impuls voor deze ontwikkeling is de sterke groei van het automatiseringsprotocol KNX. Doordat wereldwijd meer dan 350 fabrikanten producten en systemen voor deze ene standaard fabriceren, hebben installateurs en system integrators eindelijk de middelen om aan de groeiende vraag naar één centrale besturing van alle installaties in een gebouw tegemoet te komen.
>> Lees ook Norm voor ontruimingsalarminstallaties geactualiseerd
Installaties
KNX is een Europees en wereldwijd genormeerde standaard voor woning- en gebouwautomatisering. De technologie is genormeerd volgens de Europese norm EN 50090 en internationaal volgens ISO/IEC 14543. Mede hierdoor kiezen de laatste jaren steeds meer fabrikanten om hun duizenden producten en systemen allemaal volgens dit gemeenschappelijke protocol te certificeren zodat de markt de producten aan elkaar kan koppelen en deze producten met elkaar kunnen communiceren.
Het protocol is inmiddels zo sterk gegroeid dat het de communicatie tussen de meest uiteenlopende installaties faciliteert; van beveiliging tot ventilatie, van verlichting tot verwarming, maar ook audio en video, zorgsystemen, slimme energiemeters en zelfs witgoed, zoals wasmachines of wasdrogers.
Voor gebouwbeheerders en security managers is het belangrijkste voordeel dat de bediening en besturing van alle installaties centraal en overzichtelijk uit te voeren is. Daarnaast zijn ze nooit gebonden aan één leverancier en hebben ze de zekerheid dat, ook na vele jaren, er leveranciers zijn die nieuwe componenten of producten leveren om het systeem te renoveren, uit te breiden of deels te vervangen.
Tevens kan het communicatieprotocol volgens verschillende technieken worden doorgegeven: via aparte busbekabeling, maar ook via internet (IP), powerline (elektriciteitskabels) en draadloos of een combinatie van deze technieken. De vrijheid voor toepassing van de systemen en technieken is daarmee erg groot.
>> Lees ook Alarm over IP: Uitdaging
Voorbeeld
Hinke Bakker, eigenaar van Bakker Groep Coevorden, een leverancier en dienstverlener voor de olie- en gasindustrie, liet vorig jaar een nieuw bedrijfspand realiseren. Alle installaties in het kantoor en de grote werkplaats zijn volledig geautomatiseerd via het KNX-protocol.
“Mijn eerste eis was een prettig werkklimaat voor de werknemers. Daarnaast waren eenvoud, duurzaamheid en energiezuinigheid belangrijke factoren. Niet alleen vanwege de kosten en een zuiver geweten, ook vanwege de positieve uitstraling die daarvan uit gaat in het marktsegment waarin ons bedrijf functioneert”, aldus Bakker.
BREEAM
Zo ontstond de ambitie om naar BREEAM-certificering toe te werken. Uiteindelijk is het pand van Bakker Coevorden Groep met het BREEAM-certificaat ‘Very Good’ opgeleverd.
“Dit is mede gelukt door de integrale automatisering. Zo wordt het licht via aanwezigheidssensoren en voorgeprogrammeerde regelingen op basis van KNX geregeld. De verlichting schakelt automatisch in zodra de eerste persoon het gebouw binnenkomt, en op dat moment toert ook de temperatuur op. Bij veel natuurlijke lichtinval geeft KNX de raamscreens het bevel omlaag te gaan en dimt de verlichting vanzelf.”
Zelfs in de toiletten is er een koppeling tussen de verlichting en de watertoevoer: zodra het licht via de aanwezigheidsmelders uitschakelt, sluit met enige vertraging ook de toevoer van het spoelwater af. Zo is bij eventuele lekkage onnodige verspilling uitgesloten. “Al deze integrale regelingen zijn alleen mogelijk doordat overal één universeel automatiseringsprotocol is gebruikt.”
Inzicht
De hele KNX-installatie is te besturen en te beheren op het 19 inch touchpanel bij de receptie, die constant bemand is. Maar de eigenaar en technisch beheerder kunnen de bediening ook op afstand doen, via hun smartphones of tablets. Daarnaast hangt er in elke ruimte een ruimteregelaar waarmee licht, klimaat en zonwering tijdelijk handmatig te regelen zijn.
Naast bediening biedt de visualisatie veel extra meldingen. Zo kan men er de energiemeterstanden per bouwlaag aflezen. De alarmmeldingen van de MIVA-toiletten komen er op binnen, met zowel een pop-up als een geluidssignaal.
Verder zijn er meldingen vanuit de lekdetectie van bijvoorbeeld koelmiddelen. Een gepulste watermeter geeft via KNX een alarmsignaal wanneer er een ongebruikelijke hoeveelheid water wegstroomt. Automatisch slaan dan de kleppen dicht en kan men direct naar aanleidingen en oplossingen zoeken.
E- en W-installaties
Waar mogelijk zijn alle functies van de E- en W-installaties geïntegreerd. Uiteindelijk leidt de slimme aansturing vanuit die samenwerking tot een optimaal en efficiënt energiegebruik. En het levert de eigenaar en de gebouwbeheerder een totaaloverzicht door de weergave van alle functies en meldingen in één scherm, vanuit één bron.
Inmiddels constateert eigenaar Bakker dat de voordelen van deze integraties via één universele automatisering daadwerkelijk resulteert in kostenbesparingen. Maar ook in tijdsbesparing, omdat het bijvoorbeeld eenvoudiger is om binnen één systeem te zoeken naar een storing of melding, dan wanneer je twee of meer installatiesystemen moet nalopen.
Dit artikel schreef Rob van Mil en is gepubliceerd in Security Management 06/ 2015. Van Mil werkt bij communicatiebureau Stijlmeesters in Vlaardingen. Eerder stond dit artikel in Facto 2014, nummer 9.