Luuk Spreeuwers is associate professor bij de vakgroep Datamanagement en Biometrie aan de Universiteit Twente. Met zeven onderzoekers en vijftien promovendi doet hij onderzoek naar de toepassing van biometrie en 3D-gezichtsherkenning bij overheidsorganisaties en bedrijven. Hoe heeft zijn vakgebied zich ontwikkeld? En hoe goed en betrouwbaar is de techniek? Een interview.
Door Henk Hogewoning
Hoe ver zijn we met gezichtsherkenning?
“De afgelopen tien jaar hebben we enorme sprongen voorwaarts gemaakt op het gebied van gezichtsherkenning, dankzij de ontwikkeling van deep learning-technieken en kunstmatige intelligentie. Camera’s en systemen zijn steeds betrouwbaarder geworden en kunnen tegenwoordig onder alle omstandigheden mensen herkennen, ongeacht haardracht of gezichtsbedekking, en ook als de beeldkwaliteit minder goed is en het licht slecht. Natuurlijk zijn er uitzonderingen, denk aan de demonstranten op Schiphol-Oost die recentelijk niet konden worden geïdentificeerd ondanks camerabeelden, maar veel beelden zijn 90 procent betrouwbaar en kunnen bij rechtszaken als bewijsmateriaal worden gebruikt om mensen te veroordelen. Ook op grond van bijvoorbeeld alleen de wenkbrauwen en de ogen kunnen al betrouwbare conclusies worden getrokken.”
> LEES OOK: Vijf AI trends voor 2024
Met welke bedrijven, organisaties en instellingen werkt de TU Twente samen?
“We hebben contacten met internationaal opererende bedrijven die systemen en software ontwikkelen voor gezichtsherkenning en biometrie, in gebruik op onder andere luchthavens en bij de politie. Voorbeelden zijn Vision-Box in Portugal en Cognitec Systems in Duitsland. Dat laatste bedrijf ontwikkelt software voor gezichtsherkenning, die door de politie wordt gebruikt om in databases te zoeken. Wij werken op projectbasis samen met dit soort bedrijven. We doen projecten voor verschillende ministeries en grote organisaties als Schiphol. Voor opdrachtgevers die geïnteresseerd zijn in toegangscontrole, onder andere beveiligingsbedrijven, hebben we ook een scale-up en spin-off van de Universiteit Twente: 20face, dat gespecialiseerd is in de ontwikkeling van gezichtsherkenningssoftware op basis van zelf ontwikkelde algoritmen en Nederlandse technologie.”
> LEES OOK: Gezichtsherkenning of pasjes en bluetooth?
Aan welke projecten werkt de Universiteit Twente mee?
“In samenwerking met het ministerie van Justitie en Veiligheid werken we bijvoorbeeld mee aan proeven met automatische paspoortcontrole op Schiphol waarbij de foto in het paspoort wordt vergeleken met het gezicht van de paspoorthouder. Wij kijken onder andere of de systemen werken volgens de specificaties, hoe we om moeten gaan met omstandigheden als zonlicht en slagschaduw, en hoe fraudegevoelig de systemen zijn. De systemen zijn enorm vooruitgegaan en de resultaten zijn betrouwbaar. Besloten is nu dat het aantal poorten waar de automatische paspoortcontrole plaatsvindt, wordt uitgebreid.

Luuk Spreeuwers: “De smartphone zal op termijn, na de bankpas, ook het paspoort vervangen.”
Hierdoor kunnen in de toekomst meer mensen automatisch worden gecontroleerd. Dat gaat sneller en zorgt dus voor een soepele doorstroming van de passagiers.”
“Maar we doen aan meer projecten mee, onder andere bij de politie en bij het Nederlands Forensisch Instituut. En we hebben voor de Rijksdienst voor het Wegverkeer onderzocht of de online verlenging van rijbewijzen met gezichtsherkenning betrouwbaar werkt. Verder gaan we binnenkort ook in gesprek over projecten bij de Autoriteit Persoonsgegevens.”
“Wat tenslotte ook leuk is om te vermelden, is dat we voor landbouwbedrijven speciale dierenbiometriesystemen ontwikkelen waarmee koeien op basis van gezichtsherkenning door de melkmachine worden geïdentificeerd. En zelf heb ik meegewerkt aan een project voor gezichtsherkenning bij beschadigde beelden van Romeinse keizers.”
Gezichtsherkenning wordt heel breed gebruikt dus…
“Er zijn heel veel toepassingen mogelijk op allerlei terreinen, zoals ik al zei. Wij doen hier in Twente onderzoek naar de methodieken van gezichtsherkenning, naar beeldmanipulatie en naar de algoritmes erachter, vaak dus in opdracht. Gezichtsherkenning kan voor veel doeleinden worden gebruikt. Voor paspoortcontrole dus zoals ik al vertelde, maar ook voor opsporing van criminelen door de politie en voor de beveiliging van bijvoorbeeld bouwterreinen en gebouwen. In grote openbare ruimtes waar veel mensen komen, kunnen camera’s met gezichtsherkenning worden gebruikt om te kijken of zich daar mensen ophouden die op een zwarte lijst staan. Ook in supermarkten en gemeentehuizen hangen camera’s.”
“Overal geldt dat je altijd moet melden dat er opnames worden gemaakt. Privacy speelt altijd een rol; je moet je altijd afvragen wat wel en niet mag qua privacy. Maar op dat gebied zijn we aan de TU Twente geen expert, wij beperken ons tot de methodiek en de technische mogelijkheden. Voor de regels rond privacy en ethische vragen zijn andere specialisten, die trouwens vaak meedraaien in grote Europese projecten.”
“Verder wordt gezichtsherkenning ook toegepast voor meer commerciële doeleinden, variërend van deurbellen met gezichtsherkenning tot aan identificatie door banken bij financiële transacties. Ook in dat soort gevallen is de belangrijkste vraag hoe betrouwbaar de systemen zijn. Men is huiverig dat het mis gaat.”
> LEES OOK: Toegangscontrole met gezichtsherkenning. Futureproof of illegaal?
Hoe uniek is het onderzoek dat jullie doen in Nederland?
“In Nederland zijn we een van de weinige academische partijen die dit soort onderzoek doen. Twintig jaar geleden is het begonnen, we hebben dus inmiddels veel ervaring opgebouwd. Europees gezien zijn er tien tot vijftien universiteiten die zich bezighouden met biometrie en gezichtsherkenning. Wetenschap en bedrijven werken goed samen. Veel bedrijven zijn zeer geïnteresseerd in wat we doen. Vaak gaan onze studenten na hun afstuderen werken bij bedrijven die onze technieken toepassen, bijvoorbeeld in de industrie om met behulp van camera’s en beeldverwerking kwaliteitscontroles te doen, maar ze komen ook terecht bij organisaties als TomTom, TNO en medische instellingen.”

Op Schiphol wordt gebruikgemaakt van gezichtsherkenning voor automatische paspoortcontrole.
Hoe ziet de toekomst van het vak eruit?
“De techniek voor gezichtsherkenning wordt steeds beter dankzij kunstmatige intelligentie en verdergaande automatisering en zal op nog grotere schaal worden toegepast. Ook de systemen voor identificatie met behulp van irisscans en vingerafdrukken zullen nog beter worden. Dit betekent dat je grotere hoeveelheden informatie sneller kan verwerken en opslaan. Ook het misleiden van systemen wordt steeds moeilijker.”
Goed evenwicht tussen gemak en beveiliging zie je bij smartphones
“Wat je ziet is dat gezichtsherkenning en biometrie breed geaccepteerd zijn en zich steeds beter wortelen in de maatschappij. Het is bizar hoe snel dat gaat, met name dankzij de prachtige telefoonplatforms en de smartphones, waarmee je nu al kunt betalen en die straks ook het paspoort zullen vervangen. Bij de smartphones zie je een goed evenwicht tussen enerzijds gemak en anderzijds betrouwbare beveiliging die zorgt voor een drempel die hoog genoeg is tegen fraude. Ook fabrikanten van andere producten hebben dankzij het gebruik van dit soort technieken het licht gezien.”
“Tenslotte wordt ook de beveiliging van informatie steeds beter. Wat we zien is dat privégegevens en biometrische informatie niet meer centraal ergens in een databank hoeven te worden opgeslagen. In plaats daarvan komt dit soort informatie op je telefoon te staan, waardoor die gegevens alleen voor de gebruiker zelf toegankelijk zijn. De kans dat gegevens op straat komen te liggen en de privacy wordt geschonden, wordt daardoor kleiner. Binnen een paar jaar zal deze techniek zijn geaccepteerd, verwacht ik.”
Volg Security Management op LinkedIn