John van Lierop, VSI: “In Nederland worden sprinklerinstallaties goed onderhouden.”

Automatische sprinklerinstallaties bestaan al meer dan 150 jaar. Ze zijn dan ook niet meer weg te denken uit onder andere distributiecentra, scholen, kantoren en ziekenhuizen en inmiddels ook in woningen. Sprinklers verhogen de brandveiligheid, want een beginnende brand wordt automatisch bestreden en gecontroleerd. Maar dan moet de sprinklerinstallatie wel voortdurend in optimale staat verkeren.

TEKST Betty Rombout

Gelukkig is het onderhoud van sprinklers in Nederland bij uitstek goed geregeld en wel in het onderhoudvoorschrift Technisch Bulletin 80 (TB-80)”, aldus John van Lierop. Hij is landenmanager van de Vereniging Sprinkler Industrie (VSI), onderdeel van de Federatie Veilig Nederland en voor European Fire Sprinkler Network (EFSN).
Van Lierop stimuleert de kennisontwikkeling met zijn eigen adviesbureau: John van Lierop. Hij weet ons dan ook veel over het onderwerp te vertellen. Alvorens we ingaan op het belang en het onderhoud van sprinklers, stellen we de vraag: hoe werkt zo’n sprinkler nu eigenlijk?

> LEES OOK:  Brandveiligheidsexpert Pieter van Hoorn: “Brandveiligheid is een zaak van iedereen”

Vacuümbelletje

Sprinklers bevinden zich in een netwerk op alle plaatsen aan het plafond in een gebouw. Van Lierop: “De sprinklerinstallatie bestaat uit sprinklers met daarin een thermisch element: een ampul met vloeistof met daarin een vacuümbelletje. Wordt het warm in het gebouw doordat er brand uitbreekt, dan zet de vloeistof in de ampul uit, totdat het vacuüm op is, waarna het glaasje van de ampul breekt. Immers, er past niet meer vloeistof in. De ampul die de stop die in de sprinkler zit, op zijn plaats houdt, komt nu los en het water uit de installatie sproeit over de brand. Voor alle duidelijkheid: sprinklers gaan nooit tegelijkertijd open, alleen de sprinklers die opwarmen door de brand worden geactiveerd.”
Naast de sprinklers met een glasbulb, zijn er ook sprinklers met een gesoldeerd thermisch element. Deze sprinklers worden met name in grote distributiecentra gebruikt. Het bluswater van de sprinklerinstallatie bevindt zich in tanks of reservoirs en wordt met sprinklerpompsets naar de sprinklers die openen gepompt. Maar wat is nu het nut van een sprinklerinstallatie? Van Lierop: “Dat een brand in een heel vroeg stadium wordt gedetecteerd en dat het blussen ervan automatisch start. Sprinklerinstallaties voorkomen dat de brand zich verder ontwikkelt. In de praktijk zien we vaak dat de brand automatisch geblust wordt. Een sprinklerinstallatie pakt het probleem aan bij
de bron.”

John van Lierop: “We hebben in Nederland de betrouwbaarste systemen”.

Onderhoud

“We willen dat sprinklers in de nominale staat blijven”, zegt Van Lierop. “Zoals ze ontworpen zijn, moet het ook blijven. Daarvoor is onderhoud nodig. En wel op alle onderdelen van de installatie. Het onderhoud van de sprinklers zelf is zeer beperkt. Natuurlijk moeten ze wel gecontroleerd worden. Stel dat een schilder zo’n kop raakt met verf. Dat mag niet. Maar meer werk vergt het onderhoud van bijvoorbeeld de pompen die ervoor zorgen dat het bluswater uit de koppen komt. En niet te vergeten de motoren die de pompen aandrijven. Ook de alarmkleppen vergen het nodige onderhoud. Of denk aan de verschillende afsluiters en meters. Sommige onderdelen moeten elk jaar gecontroleerd worden, andere hebben termijnen variërend van 3 tot 25 jaar.”

TB-80

Het Nederlands beheer- en onderhoudsvoorschrift voor sprinklerinstallatie is het zogenaamde Technische Bulletin 80, TB-80. Degene die hier alles vanaf weet is Richard Hoyer, zelfstandig adviseur bij Fire Protection Support, alsook auditor en voorzitter van de werkgroep onderhoud.
Hoyer verduidelijkt: “Qua onderhoud hadden we in het Nederland van 1970 een eigen werkwijze bedacht die min of meer aan verschillende voorschriften voldeed. Een werkwijze bepaald door vakmensen met kennis van zaken en gebaseerd op de installaties die tussen 1970 en 2010 in Nederland gebouwd zijn.
Hoog tijd dus om deze werkwijze op papier te zetten. Dat heeft de werkgroep onderhoud in 2015 dan ook gedaan: TB-80. En toen begon eigenlijk het echte werk: wat vinden anderen ervan? De basis is namelijk dat we het in Nederland met z’n allen enigszins eens moeten zijn. Regelmatig vinden nog steeds aanpassingen plaats in het bulletin.”

> LEES OOK: Het verschil tussen brandveiligheid en safety en security op de campus van de TU Delft

Inhoud

Wat staat er in hoofdpunten omschreven in het onderhoudsvoorschrift? Hoyer antwoordt: “Het beheer van de sprinklerinstallatie. Dat is best bijzonder. We kijken verder dan het onderhoud. Dus taken en bevoegdheden van de beheerder zijn in het document vermeld. Ook staat de tweewekelijkse test in het bulletin beschreven, een globale controle. Zo ook het jaarlijks onderhoud en het meerjaarlijks onderhoud. Ook hebben we in het bulletin bepaalde werkzaamheden heel gedetailleerd omschreven. Veel bedrijven gingen daar namelijk verschillend mee om. Ter vergelijking, zeg je: controleer even het wiel van mijn auto, dan kun je daar op verschillende manieren mee omgaan. Het woord ‘controleren’ kan van alles zijn. De gedetailleerde omschrijving zorgt ook voor eenheid en gelijkheid. En ja, degenen die nu het onderhoud uitvoeren, kunnen het nu allemaal op dezelfde wijze doen.”

Geen wettelijke verplichting

Maar houden mensen zich aan de TB80 en moeten ze dat ook wettelijk? Hoyer: “Het is geen wettelijke verplichting. De eigenaar is altijd in de gelegenheid een andere norm te kiezen. Maar 95 procent van het onderhoud dat wordt uitgevoerd, gaat volgens het bulletin. Het is een breed gedragen voorschrift, terwijl het niet verplicht is.”
Als we dit allemaal zo horen, mogen we ervan uitgaan dat een sprinklerinstallatie een zeer goed instrument is om brand te bestrijden. “Inderdaad”, benadrukt

Hoyer, “het is aantoonbaar het betrouwbaarste systeem, weten we omdat er zoveel statistiek over is. Steeds vaker wordt, om schade te beperken, door een verzekeraar een sprinklerinstallatie verplicht gesteld.”

Ziekenhuizen

Van Lierop: “In Nederland beschikken we over de betrouwbaarste sprinklersystemen, ook mede door goed onderhoud en omdat de installaties doorgaans geïnstalleerd en onderhouden worden door gecertificeerde installateurs onder toezicht van certificatie-instellingen en omdat de installaties gecontroleerd worden door onafhankelijk inspectie-instellingen.”
“We moeten hierbij denken aan een percentage van 97 procent”, verduidelijkt Hoyer. “Sprinklersystemen worden dan ook steeds vaker geïnstalleerd. Vooral door bedrijven die veel opslagruimte hebben bijvoorbeeld. Maar in toenemende mate ook in utiliteitsgebouwen en woongebouwen. We willen immers de mens zo goed mogelijk beschermen. Denk ook aan ziekenhuizen, waar mensen niet zo snel kunnen vluchten. Een sprinklerinstallatie is dan ideaal.”

> Meer artikelen over brandveiligheid

Betty Rombout is freelance journalist

Volg Security Management op LinkedIn