De nucleaire sector in Nederland is sterk in beweging. Zo zijn er plannen voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales in Nederland. Ook zijn er plannen voor de ontwikkeling van zogeheten Small Modular Reactors, een nieuwe type kerncentrale. Wereldwijd worden meer dan tachtig nieuwe reactorontwerpen ontwikkeld. Sommige daarvan worden naar verwachting al in 2030 in gebruik genomen. Maar hoe is het gesteld met de veiligheid?
Door Ellen Jelgersma
Over de hele wereld is kernenergie weer een serieuze optie. Enerzijds om de klimaatverandering te beperken en anderzijds om de energiezekerheid te waarborgen. Nieuwe reactorontwerpen doen hun intrede, samen met nieuwe modulaire fabricagemethoden. Veiligheid is hierbij een belangrijk issue. Het Internationaal Atoom Agentschap (IAEA) heeft recentelijk een project afgerond om te beoordelen in hoeverre de bestaande IAEA-veiligheidsnormen – de hoeksteen van de wereldwijde nucleaire veiligheid – van toepassing zijn op de innovatieve technologieën.
Internationale normen
Op initiatief van de IAEA zijn regelgevers, ontwerpers, exploitanten en andere belanghebbenden op zoek gegaan naar een gemeenschappelijke basis om een veilige en betrouwbare toepassing van de geavanceerde nieuwe reactoren te garanderen. Het reguleren en waarborgen van de veiligheid van nucleaire installaties is de verantwoordelijkheid van de landen die de reactoren bouwen. De IAEA helpt de lidstaten daarbij door internationale veiligheidsnormen op te stellen en ervoor te zorgen dat deze worden toegepast in alle soorten nucleaire installaties.
Dit varieert van kernreactoren en onderzoeksreactoren tot splijtstofkringloopfaciliteiten of het opslaan van radioactief afval en geldt voor de gehele levenscyclus, van ontwerp tot ontmanteling. Meer dan 150 experts uit dertig verschillende landen werkten samen om de nieuwe elementen van de innovatieve technologieën te identificeren en te documenteren. Hierbij werd een vergelijking gemaakt tussen nieuwe ontwerpen en bestaande reactoren om de mogelijke gevolgen voor de toepasbaarheid van de veiligheidsnormen te beoordelen.
> LES OOK: Bij de Kerncentrale Borssele wordt voortdurend gewerkt aan de veiligheid
Praktisch veiligheidsrapport
De bevindingen zijn nu gepresenteerd in IAEA-veiligheidsrapport nr. 123: Toepasselijkheid van veiligheidsnormen op niet-watergekoelde reactoren en kleine modulaire reactoren. In het document worden de hiaten en gebieden voor aanvullende overweging geïdentificeerd van meer dan negentig veiligheidsnormen met betrekking tot de gehele levenscyclus van kerncentrales.
“Het veiligheidsrapport is een praktisch uitgangspunt om te begrijpen hoe de IAEA-veiligheidsnormen kunnen worden gebruikt voor nieuwe technologieën, en waar aanvullende richtlijnen nodig kunnen zijn om de toepassing ervan te onderbouwen”, legt Paula Calle Vives uit, senior nucleair veiligheids- functionaris bij de afdeling veiligheid van nucleaire installaties van de IAEA. De beoordeling van de toepasbaarheid omvatte alles: van locatie, ontwerp en bouw tot inbedrijfstelling, exploitatie en ontmanteling. Hieronder valt ook het toepassen van veiligheidsnormen op splijtstofkringloopfaciliteiten, beheer van radioactief afval, veiligheidsbeoordeling, reactie op noodsituaties, en vervoer. Daarnaast wordt in de publicatie ingegaan op het raakvlak tussen veiligheid, beveiliging en veiligheidscontroles bij het ontwerp van deze technologieën.
Innovatieve reactorontwerpen
Op basis van de bevindingen van het rapport ontplooit de IAEA verdere activiteiten op het gebied van de veiligheid van evolutionaire en innovatieve reactorontwerpen, waaronder Small Modular Reactors (SMR’s). De IAEA werkt bijvoorbeeld aan een aantal projecten op het gebied van regelgeving, veiligheid, beveiliging en safeguards by design in SMR’s, en veiligheidsoverwegingen van gasgekoelde hogetemperatuurreactoren, snelle reactoren met vloeistofkoeling en gesmoltenzoutreactoren.
“Het vergaren van kennis en, indien beschikbaar, ervaring op het gebied van de veiligheid van geavanceerde reactortechnologieën is essentieel om de leemten te kunnen opvullen die zijn vastgesteld in Veiligheidsrapport 123. Dit moet ervoor zorgen dat de veiligheidsnormen van de IAEA te zijner tijd volledig toepasbaar zullen zijn op verschillende soorten innovatieve reactorontwerpen”, aldus Ana Gomez Cobo, hoofd van de afdeling veiligheidsbeoordeling. “We ontwikkelen ook trainingsmateriaal over de veiligheid van SMR’s om lidstaten te ondersteunen bij het opbouwen van technische capaciteit om deze nieuwe ontwerpen te evalueren”, voegt ze toe. Gomez Cobo onderstreept de noodzaak van verder werk op dit gebied: “Het is belangrijk dat alle beweringen over de hoge veiligheidsniveaus van nieuwe reactorontwerpen ondersteund worden met sterke wetenschappelijke argumenten en bewijzen, daarom is ons werk om nieuwe richtlijnen te ontwikkelen zo belangrijk.”
SMR-conferentie
De publicatie is waardevol voor nationale regelgevende instanties, zoals de Nederlandse ANVS (Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming) en voor de organisaties die zorgen voor technische ondersteuning, exploitanten van kerncentrales, verkopende bedrijven (zoals ontwerpers, aannemers, fabrikanten) en onderzoeksinstellingen. Het nieuwe veiligheidsrapport is gratis beschikbaar op de website van de IAEA. Ook organiseert de IAEA een conferentie over SMR’s, van 21 tot 25 oktober 2024. Hiermee biedt het een internationaal forum om de voortgang te inventariseren en de kansen, uitdagingen en voorwaarden voor de versnelde ontwikkeling en een veilige exploitatie van SMR’s te bespreken met alle stakeholders.
Volg Security Management op LinkedIn
