De provincie Noord-Brabant, twee Brabantse omgevingsdiensten en Avans Hogeschool werken op een bijzondere manier samen aan externe veiligheid. Studenten van de hogeschool gaan gezamenlijk aan de slag met casussen uit de praktijk. Wat zijn de resultaten en plannen voor de toekomst?
Zo’n honderd tweedejaars studenten van de opleiding Integrale Veiligheidskunde van Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch hadden in het voorjaar van 2017 een primeur. Zij waren uitgenodigd in het provinciehuis in Den Bosch voor een zogenoemde ‘Beroepsproductendag’. Tijdens deze dag krijgen studenten college over de taken van de provincie, de omgevingsdiensten en de Veiligheidsregio’s op het terrein van externe veiligheid. Vervolgens gaan ze aan de slag met een concrete casus uit de praktijk.
Succesvol concept overgenomen door Avans Hogeschool Breda
De Beroepsproductendag is onderdeel van een tien weken durend lesprogramma over het thema externe veiligheid in de regio. De module is ontwikkeld door Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch, de provincie Noord-Brabant en de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant (ODZOB). Na een succesvolle pilot is het concept overgenomen door Avans Hogeschool Breda, waar de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant (OMWB) de praktijkcasus toegespitst op de eigen regio uitwerkte.
Studenten aan de slag met de praktijk
De gesprekken over de samenwerking tussen de provincie Noord-Brabant en de studierichting Integrale Veiligheidskunde van Avans Hogeschool ‘s-Hertogenbosch startten in het najaar van 2016, vertelt Nanny van Rooij van de provincie. “Na een gezamenlijke brainstorm zijn we tot twee praktijkoefeningen voor studenten gekomen. We ontwikkelden allereerst de workshop die plaatsvindt tijdens de Beroepsproductendag in het provinciehuis. Daarnaast hebben we een praktijkopdracht gemaakt, waarmee studenten tijdens de leermodule over externe veiligheid in groepen aan de slag gaan.”
De samenwerking beoogt een sterkere integratie van het hogere beroepsonderwijs met het werkveld van externe veiligheid
Belangen en risico’s tegen elkaar af wegen
Tijdens de workshop wordt een omgevingskaart van de stad gepresenteerd met vijf soorten gevaarlijke bronnen, waaronder een tankstation, een buisleiding en een treinspoor. Studenten worden in groepjes uitgedaagd om locaties te vinden voor vijf gevoelige objecten, zoals een kinderdagverblijf, verzorgingstehuis en sportschool. “De uitdaging voor studenten is om de keuzes voor de locaties te beredeneren door belangen en risico’s tegen elkaar af te wegen.”
Praktijkopdracht wordt afgerond met een adviesrapport
In de praktijkopdracht staat een actuele veiligheidsontwikkeling in de regio centraal. De leermodule over externe veiligheid start met theorielessen door docenten van Avans Hogeschool, en introduceert dan de praktijkopdracht van de provincie. “In de tien weken van de module gaan studenten in groepjes met een casus aan de slag. De opdracht in ’s-Hertogenbosch draait om de ontwikkeling van een hotel nabij een bedrijventerrein waar met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt. In Breda moeten de studenten advies uitbrengen over de vestiging van een risicovol bedrijf op zeehaven- en industrieterrein Moerdijk. De studenten gaan daadwerkelijk de situatie ter plekke bekijken en analyseren op basis van vragen die zijn opgesteld binnen de leermodule. Ter afronding van de module schrijven zij een adviesrapport over het ontwikkeltraject, waarin zij aangeven of en hoe de opgave op een verantwoordelijke manier gerealiseerd kan worden.”
In de afsluitende presentaties ontvangen de groepen hun beoordeling. De drie groepen met de beste resultaten mogen hun bevindingen presenteren aan externe partijen, waaronder de omgevingsdiensten en de provincie.
Unieke samenwerking van provincie, omgevingsdiensten en onderwijs
De samenwerking tussen de provincie en het onderwijs beoogt een sterkere integratie van het hogere beroepsonderwijs met het werkveld van externe veiligheid. Daarnaast is ‘verjonging’ in het werkveld van externe veiligheid en binnen de organisaties die zich bezighouden met de strategiebepaling en uitvoering van deze werkzaamheden ook een doel. Van Rooij “Er zijn al op veel terreinen samenwerkingsverbanden tussen de provincie en onderwijsinstellingen. Maar voor zover wij weten vindt deze werkwijze – een provincie en twee omgevingsdiensten die samen met een onderwijsinstelling invulling geven aan het onderwijsprogramma op het gebied van externe veiligheid – nog nergens in Nederland plaats.”
Praktische werkvormen verhoogt de betrokkenheid van de leerlingen
Sinds de eerste pilot in mei 2017 hebben zo’n vierhonderd studenten de leermodule gevolgd. De ervaringen zijn heel positief, aldus Van Rooij. “Met name het praktijkgedeelte van het studieblok spreekt de studenten aan. Ook de docenten zijn daarover enthousiast: de praktische werkvormen zorgen ervoor dat studenten enthousiast en betrokken blijven. Het feit dat er een bij Avans afgestudeerde veiligheidskundige in dienst is bij de ODZOB en meewerkt aan het project maakt het voor studenten heel concreet.”
Nieuw beleid externe veiligheid treedt in 2021 met de Omgevingswet in werking
Ook de provincie leert van de opdrachten die de studenten uitvoeren. “Studenten hebben vaak een verfrissende kijk op dingen. Ze komen soms met vragen of opmerkingen die ons echt aan het denken zetten over het bestaande beleid.” Het Rijk werkt op dit moment vanuit het Programma Modernisering Omgevingsveiligheid aan nieuw beleid op het gebied van externe veiligheid. Het nieuwe beleid gaat in 2021 bij inwerkingtreding van de Omgevingswet gelden. “We gaan zowel het theoretische gedeelte van de leermodule als de praktijkcasussen hierop aanpassen. Op die manier kunnen we met studenten bekijken of het nieuwe beleid werkbaar is.”
Er treedt echt een wisselwerking op, waarover iedereen enthousiast is
Provincie en studenten leren van elkaar
Naast nieuwe inzichten en innovatieve oplossingen leidt de structurele samenwerking er ook toe dat studenten enthousiast worden voor stageplekken, afstudeerprojecten en banen bij de provincie, omgevingsdienst en Veiligheidsregio, merkt Van Rooij. “Studenten weten vaak niet precies wat een provincie doet. In deze vorm van onderwijs maken ze kennis met ons takenpakket en werkveld. Omgekeerd heeft een collega van de provincie een jaar les gegeven bij Avans Hogeschool. Er treedt echt een wisselwerking op, waarover iedereen enthousiast is.” Bovendien kan de provincie vraagstukken neerleggen bij het Expertise centrum Veiligheid van Avans Hogeschool, dat is gespecialiseerd in praktijkgericht onderzoek naar complexe veiligheidsvraagstukken.
Landelijk toepasbaar
De provincie heeft bij de rijksoverheid aangegeven dat de Brabantse werkvorm in verschillende delen van Nederland zou kunnen worden uitgedragen. “De samenwerking tussen overheid en onderwijs zorgt voor een betere aansluiting van het onderwijs op het takenpakket van de overheid en haar uitvoerende instanties. Studenten leren al in een vroeg stadium omgaan met de concrete praktijk. Door de korte lijnen met de provincie en de uitvoerende instanties kan het onderwijs ook beter inspelen op de laatste ontwikkelingen in het werkveld”, somt Van Rooij enkele voordelen op.
Uitrol naar andere opleidingen
De leermodule is op dit moment onderdeel van de studierichting Integrale Veiligheidskunde van Avans Hogeschool. Een uitrol naar andere opleidingen die aandacht besteden aan externe veiligheid, zoals Milieukunde, is in de toekomst zeker mogelijk, denkt Van Rooij. “We verwachten dat de huidige samenwerking structureel wordt voortgezet. We versterken elkaar en komen steeds tot nieuwe ideeën. Het onderwijs zou wat mij betreft bij elke maatschappelijke opgave in Brabant betrokken moeten worden. We kunnen zo veel van elkaar leren.”
Lynsey Dubbeld. Lynsey is communicatieadviseur, trendanalist, contentstrateeg & copywriter
