Wie denkt aan brandveiligheid, denkt aan regels, heel veel regels. Maar wist je dat je die regels niet altijd star hoeft te volgen, dat er ruimte is voor creativiteit? Met die creativiteit kun je niet alleen besparen op kosten, maar maak je je pand vaak ook veiliger. Een gesprek met Rudolf van Mierlo, adviseur brandveiligheid bij ingenieursbureau DGMR.
Tekst Peter Passenier
Als Rudolf van Mierlo alle deurwiggen had opgespaard, bezat hij nu een flinke verzameling. Want wanneer hij een bedrijf inspecteert op brandveiligheid, neemt hij er regelmatig een paar mee. “Iedere werknemer weet dat een gebouw is opgedeeld in compartimenten”, zegt hij, “en iedereen weet dat de brandwerende deuren niet mogen blijven openstaan. Maar wat gebeurt er als mensen regelmatig met spullen door zo’n deur moeten? Dan gaat er toch een wig onder.”
Althans, totdat Rudolf van Mierlo langskomt. “Als ik wijs op die wiggen, ontstaat er een lacherige sfeer. Je krijgt opmerkingen als: ‘Dat zou eigenlijk niet moeten, hè?’ En dan denk ik: ‘Eigenlijk…? Het mag gewoon niet gebeuren.’ Dus neem ik die dingen in beslag. En natuurlijk maak ik dan ook een grap terug: ‘Hadden jullie die nog willen gebruiken dan?’”
> LEES OOK: Brandveiligheidsexpert Pieter van Hoorn: “Brandveiligheid is een zaak van iedereen”
Regels laten ruimte om zelf nadenken
Nee, Van Mierlo vertelt dit verhaal niet om ons de les te lezen. Of om ons te wijzen op onze wettelijke plichten. De moraal is juist dat we niet automatisch de regels hoeven te volgen. Sterker nog, dat die regels ruimte laten om zelf na te denken. Bijvoorbeeld over die compartimentering. “Die regels vind je terug in de prestatie-eisen in het Bouwbesluit”, vertelt Van Mierlo. “Als je die strikt volgt, kun je aan het bevoegd gezag aannemelijk maken dat je het goed doet. En dus zijn er veel gebouweigenaren die deze regels inderdaad klakkeloos volgen, bijvoorbeeld door compartimenteringen aan te brengen van maximaal 1000 vierkante meter.”
Maar nogmaals, die prestatie-eisen hoef je niet strikt te volgen, als je maar aantoont dat jouw alternatieve oplossing even veilig is. En die 1000 vierkante meter-eis is volgens Van Mierlo een bekend voorbeeld. “Veel gebouweigenaren weten dat je hiervan af kunt wijken. Bijvoorbeeld door het aanbrengen van een ontruimingsalarm, door extra vluchtvoorzieningen en ook door blusvoorzieningen zoals sprinklers. Breng zo’n sprinklerinstallatie aan, en de compartimenteringseis wordt minder drukkend: die compartimenten hoeven niet langer 1000 maar bijvoorbeeld 10.000 vierkante meter te bedragen.”
Flexibel toepassen van de prestatie-eisen heeft veel voordelen
Voordelen
Volgens Rudolf van Mierlo biedt flexibel toepassen van de prestatie-eisen veel voordelen. Niet alleen kan de gebouweigenaar er geld mee besparen, het is vaak ook beter voor de brandveiligheid. Om met dat eerste, die besparing, te beginnen: volgens Van Mierlo moet je hierbij kijken naar de specifieke situatie. “In een kantooromgeving zul je hier geen kosten mee besparen, want de compartimenten zijn sowieso niet groter dan 1000 vierkante meter. Maar anders ligt dat in een groot magazijn waar mensen rondrijden op heftrucks. Daar wil je niet dat medewerkers worden gehinderd door compartimentering, en dus bespaar je met een sprinklerinstallatie veel geld, door een verhoogde arbeidsproductiviteit.”
Maar er is nog een argument om de prestatie-eisen niet klakkeloos te volgen: creativiteit kan leiden tot een grotere brandveiligheid. Volgens Van Mierlo heeft dat onder andere te maken met het beperken van faalkansen. “De kans dat goed onderhouden sprinklers niet werken, is 2 tot 5 procent maar die faalkans is bij compartimentering veel groter: 20 tot 40 procent is niet ongebruikelijk. Dat komt onder andere omdat mensen niet over die compartimentering nadenken: ze plaatsen die wiggen onder de brandwerende deuren. Maar wat ik ook vaak tegenkom, zijn constructiefouten of wanden waarvan delen ontbreken. Til boven die brandwerende deur een plafondgel op en je ziet soms dat daar de scheiding gewoon ontbreekt. Je hebt dus een goede deur maar gewoon een opening daarboven, en dat maakt de deur zelf bijna nutteloos.”
> LEES OOK: Het nieuwe nummer van Security Management is verschenen. Thema: Bandbeveiliging!
Bedrijfscontinuïteit
Er is nog een reden om de prestatie-eisen in het Bouwbesluit niet klakkeloos te volgen: de overheid houdt geen rekening met bedrijfscontinuïteit. “De wetgever heeft twee doelen”, zegt Van Mierlo. “Het voorkomen van slachtoffers en het voorkomen van brand bij de aangrenzende percelen. Dus als jij midden in de polder een brand hebt in een bedrijf dat wordt aangedreven door hightech robots, dan is de kans aanwezig dat de brandweerlieden gewoon buiten blijven en wachten tot de boel is uitgebrand. Want waarom zouden ze zichzelf in gevaar brengen?”
Wildste percentages
Dat brengt natuurlijk risico’s met zich mee voor de continuïteit van je bedrijf, al zijn die risico’s volgens Van Mierlo nooit goed in kaart gebracht. “Je hoort echt de wildste percentages, zoals ‘de helft van de bedrijven die te maken krijgt met een brand, gaat failliet’. Maar daar ligt geen degelijk onderzoek aan ten grondslag.”
“De impact van zo’n brand verschilt enorm per bedrijf. Als jij 25 panden hebt met dezelfde faciliteiten, is het natuurlijk heel vervelend als er een tot de grond toe afbrandt. Maar die andere 24 zullen de boel snel overnemen. Anders ligt dat als jij een hightech startup bent en één pand hebt met allemaal apparatuur die je zelf in elkaar heb geknutseld. Dan is de kans op faillissement juist enorm groot.”
Sommige grote steden hebben vaak hun eigen interpretatie van regels
De conclusie: voor veel bedrijven loont het de prestatie-eisen uit het Bouwbesluit creatief in te vullen. Maar volgens Van Mierlo is dat in de praktijk niet altijd gemakkelijk. “Sommige gemeenten denken goed mee, maar sommige grote steden hebben vaak hun eigen interpretatie van de regels. Sterker nog, of jouw aanpak wordt goedgekeurd, hangt vaak niet alleen af van de precieze gemeente, maar ook van de specifieke ambtenaar. Ik hoor het regelmatig: ‘Ai, dit wordt beoordeeld door Pietje in gemeente Y. Dan kun je je maar beter strikt aan de regels houden’.”
> LEES OOK: Het verschil tussen brandveiligheid en safety en security op de campus van de TU Delft
Stilleggen operatie
Volgens Van Mierlo zouden bouwbedrijven dit minder automatisch moeten accepteren. “Ik zou willen dat ze wat vaker zouden protesteren, dat ze bepaalde zaken desnoods zouden voorleggen aan de rechter. Als ze hun oplossing goed hebben onderbouwd, hebben ze immers een goede zaak: die prestatie-eisen in het Bouwbesluit zijn alleen bedoeld als voorbeelden.
Maar in de praktijk vinden die bouwbedrijven zo’n procedure veel te tijdrovend. Ze maken een afweging: ‘Hoeveel kost het om die ambtenaar in gemeente Y te volgen, en die extra voorzieningen aan te brengen? Een ton? Nou, dat is aanzienlijk minder dan de kosten van het tijdelijk stilleggen van de hele operatie.
Dus laten we hem gewoon maar zijn zin geven.’ Dan zie je een merkwaardige paradox: ja, de wetgever stimuleert ons om zelf na te denken, maar het bevoegd gezag gaat daar dan weer tegenin.”
> Meer artikelen over brandveiligheid
Volg Security Management op LinkedIn