Safety & Security worden vaak in een adem en in deze volgorde genoemd. Zegt dit ook iets over de hiërarchie? Is het een waardeoordeel en staat safety boven security?
Ed Posthumus gaat in dit artikel in op de positionering van beide domeinen in organisaties.
Inhoudsopgave:
– De begrippen verder uitgewerkt
– Raakvlakken maken afstemming noodzakelijk
– Tegengestelde voorschriften
– Taken safety- en securitymanager
– Securitymanager als adviseur van het management team
– Safetymanager als waarnemer binnen de organisatie
– Ontevreden medewerkers vragen om gezamenlijke aanpak
– Safety vs security: voorbeeld uit de praktijk
– Wettelijke normen op gespannen voet met toegangscontrole
– Safety en arbo gaan wél hand-in-hand
– Conclusie
De begrippen verder uitgewerkt
Safety staat voor veiligheid, security voor beveiliging. Op zich is dit niet echt een duidelijk onderscheid, dus is het goed de begrippen wat verder uit te werken.
- Safety houdt zich vooral bezig met niet-moedwillige handelingen van mensen, zoals bedrijfsongevallen.
- Security heeft de focus op moedwillige, bewuste handelingen van mensen – beter nog: het voorkomen hiervan – zoals inbraak, brandstichting of (interne) diefstal.
Daar waar de safetymanager bijvoorbeeld de deur open wil hebben voor een vluchtweg en vlotte doorgang, zal de securitymanager diezelfde deur zowel bij binnenkomst als vertrek gecontroleerd willen zien.
Raakvlakken maken afstemming noodzakelijk
Dit laatste is een goed voorbeeld van een raakvlak tussen safety en security. De gecontroleerde binnenkomst en vertrek van personeel en bezoekers (taak van de securitymanager), is tijdens een calamiteit tegelijkertijd een methode om te zien hoeveel personen er nog binnen zijn en mogelijk in welk gebouw (taak van de safetymanager). Als gevolg hiervan zullen zij beiden al tijdens het schrijven van het Programma van Eisen met elkaar moeten vaststellen welk toegangscontrolesysteem hieraan voldoet en of het in de praktijk al naar behoren is getest.
Moet de deur naar binnen opengaan of juist naar buiten?
Tegengestelde voorschriften
Leuk om te weten, maar in een oude richtlijn van halverwege de vorige eeuw stond nog dat de brandweer voorschreef (via het Bouwbesluit) dat een buitendeur naar buiten toe open moest kunnen vanwege gebruik als vluchtroute. Terwijl een gemeente voorschreef (in een bindend advies) dat diezelfde deur naar binnen open moest, omdat het gevaar bestond dat iemand op straat er tegenaan zou lopen. Je vindt tegenwoordig geen enkele deur meer die naar buiten opent als deze direct op de openbare weg uitkomt.
Taken safety- en securitymanager
Laten we de meest basale taken van zowel de safety- als de securitymanager eens in een aantal regels samenvatten.
- De safetymanager heeft als voornaamste taken de veiligheidsrisico’s in en rond het pand of terrein te beperken en ongevallen op de werkvloer in de breedste zin te voorkomen of te minimaliseren. Hiervoor heeft hij de risicoinventarisatie en -evaluatie (RI&E) ter beschikking. Tevens zal hij in samenwerking met personeelszaken en de betrokken unitmanager het ziekteverzuim als gevolg van gebouw- en werkgerelateerde misstanden terugdringen en verder voorkomen.
- De securitymanager heeft als voornaamste taak het opstellen van een dreigingsanalyse. Informatie hiervoor kan hij onder andere betrekken van de Rijksoverheid en de lokale driehoek. De securitymanager stelt een strategie op voor interventie bij mogelijke daaraan gerelateerde incidenten. Hij draagt zorg voor de beveiliging van informatie. Dit kan ook een deeltaak zijn, er kan ook een informatiemanager aangesteld worden. Ook is hij verantwoordelijk voor het opstellen en laten uitvoeren van toegangsbeheer, en het signaleren van en anticiperen op afwijkend gedrag op en rondom zijn terrein.
Securitymanager als adviseur van het management team
Als gevolg van de toenemende en vooral imminente dreiging van zowel zware (cyber)criminaliteit als terrorisme wordt de taak van de securitymanager steeds verder uitgebreid. Bij veel bedrijven wordt er daarom ook plaats en tijd vrijgemaakt in het management team in de vorm van een staf-/adviseursrol. Gevraagd en ongevraagd adviseren is van belang voor een snelle beslissing. De securitymanager heeft hierdoor een platform op het juiste niveau, zodat bijvoorbeeld dreiging richting personeel en de organisatie snel in beeld kan worden gebracht bij het MT. Daardoor kunnen (indien nodig) fondsen worden vrijgemaakt.
Safetymanager als waarnemer binnen de organisatie
Dit gaat niet altijd op voor de safetymanager. Die is veelal gepositioneerd onder de facilitymanager, of het betreft een combifunctie daarmee. Op zich is met het laatste niets mis, immers zowel de huishoudelijke als de technische dienst zijn de ogen en oren van het gehele veiligheidsbestel binnen een organisatie. Zij zien en horen letterlijk alles en het valt niet op als één van die medewerkers ergens is of werkt. Opmerkelijk is dat er al organisaties zijn die de opleiding predictive profiling aanbieden aan medewerkers van de facilitaire dienst. Het bekende mes snijdt dan aan twee kanten: zij een bredere opleiding en de organisatie getrainde waarnemers.
Ontevreden medewerkers vragen om gezamenlijke aanpak
Een aparte dreiging binnen organisaties is de ontevreden werknemer. Een ontevreden werknemer kan zorgen voor frictie op de werkvloer, bewust schade toebrengen (imago of materieel) aan het bedrijf, of in het ergste geval overgaan tot geweld tegen de personen die hij verantwoordelijk houdt voor zijn onvrede. De vraag wat dit te doen heeft met safety & security is vrij eenvoudig te beantwoorden. De veiligheid binnen de organisatie en de beveiliging van pand en goederen zijn bij uitstek taken voor de safety- en de securitymanager. In dit geval is het een zaak van beide disciplines om te acteren. Door te luisteren en aanwezig te zijn op de werkvloer (deels social engineering) en te kijken naar afwijkend gedrag van alle werknemers (zowel persoonlijk als digitaal) kan er veel worden voorkomen. Feit is wel dat beide disciplines regelmatig overleg met elkaar moeten hebben. Bovendien is het van belang dat personeelszaken bepaalde zaken bespreekbaar maakt indien deze zouden kunnen leiden tot afwijkend gedrag of geweld.
Safety en security kunnen elkaar behoorlijk dwars zitten
Safety vs security: voorbeeld uit de praktijk
Een actueel voorbeeld laat zien hoe safety en security elkaar in de praktijk ‘dwars’ kunnen zitten. Het betreft een niet nader te noemen organisatie binnen de Rijksoverheid, de lokale brandweer en het RijksVastgoedBedrijf (RVB).
Wettelijke normen op gespannen voet met toegangscontrole
De betrokken organisatie heeft via het RVB een kantoorpand laten verbouwen en wil op korte termijn inhuizen. Alles staat er al, van meubilair tot het uitgerolde netwerk, alarm- en brandsystemen en alles werkt. De brandweer moet nog wel een vergunning afgeven om het pand te mogen gebruiken.
Wat is nu het geval? De toekomstige gebruiker vindt het een reëel probleem dat bij het indrukken van het brandalarm direct alle beveiligde deuren spanningsloos komen te staan, waardoor in het slechtste scenario iedereen ongecontroleerd naar alle verboden afdelingen kan gaan. De brandweer stelt dat dit moet en er geen andere oplossing is, de wet is nu eenmaal de wet.
Op zoek naar een praktische, maar veilige oplossing
Door de oplopende spanningen als gevolg van de meningsverschillen, zal het even gaan duren eer er iemand een uitspraak doet die recht doet aan de situatie. Terecht stelt de brandweer dat bij brand alle elektrische sloten spanningsloos moeten worden gezet. Maar de securitymanager zit er (ook terecht) over in dat derden nu onbevoegd rond kunnen gaan lopen op afdelingen en werkplekken waar onder normale omstandigheden een toegangsverbod geldt. Wat is in dit geval een praktische, maar veilige oplossing? De partijen gaan nu in overleg met de preventieafdeling van de brandweer om tot een werkbare oplossing te komen.
Safety en arbo gaan wél hand-in-hand
Wat wel duidelijk is bij het grootste deel van de organisaties die een eigen arbodeskundige hebben, is dat safety en arbo hand-in-hand gaan. De arbodeskundige wil regelmatig zijn boekje van een extra hoofdstuk voorzien en zich met security bemoeien. Dit is uiteraard niet de bedoeling; beter is het om een bepaald probleem te bespreken en vast te stellen bij wie het daadwerkelijk op het bordje hoort te liggen. Betreft het een grensgeval of is het moeilijk vast te stellen, dan zou de portefeuillehouder binnen het MT het laatste woord moeten hebben.
Securitymanager in nauw contact met de directie
Conclusie
De positionering van safety en security in organisaties is structureel anders. De één – security – heeft een staf-/adviseursrol en valt steeds vaker onder de directie. De ander – safety – is samen met arbo vaak onderdeel van het facilitair bedrijf. Of het binnen iedere organisatie zo zou moeten zijn, is uiteraard afhankelijk van de omvang van de organisatie, maar als richtlijn zou het een goede zaak zijn.
Ed Posthumus is werkzaam bij PSC Advies
– Vluchtgedrag bij brand: wat doen we wel en niet?
– Safety & Security: balans vinden tussen kan en dreiging
– Een holistische benadering van beveiliging
Volg Security Management op LinkedIn