Sensing als zesde zintuig: zeven bouwstenen

Sensing, waarbij sensoren onderling en met internet worden verbonden, maakt het mogelijk om op afstand veiligheidssituaties op digitale wijze waar te nemen. Dat creëert enorme kansen voor de veiligheidssector. Hoe maken we succesvol en verantwoord gebruik van sensing? Luuk Tubbing, Arjan van den Berk en Martijn van de Ridder van Capgemini vertellen over de actuele ontwikkelingen en de lessen voor de praktijk.

Lynsey Dubbeld

Met sensing is het mogelijk om continu en op afstand digitaal waar te nemen op locaties waar niet altijd menselijke ogen en oren aanwezig zijn. Met de opmars van het Internet of Things raken de sensoren met elkaar verbonden via het internet, waardoor op basis van de sensorwaarnemingen zelfs automatisch een actie in gang kan worden gezet. Er wordt dan alleen een inspecteur, toezichthouder, agent of beveiliger ter plaatse gestuurd als er ook echt iets aan de hand is. Menselijke capaciteit in de veiligheidssector, die steeds schaarser is, kan hiermee ondersteund en aangevuld worden. Dat signaleren Luuk Tubbing, Arjan van den Berk en Martijn van de Ridder in de nieuwste editie van ‘Trends in Veiligheid’, het jaarlijkse trendrapport van Capgemini.

Sensing roept regelmatig ethische vragen op

Martijn van de Ridder, principal consultant en gespecialiseerd in intelligence en informatiegestuurd werken: “Al een aantal jaren geleden zagen we dat sensing een interessante nieuwe technologie is voor het domein van openbare orde en veiligheid. De toepassing van sensing verandert het informatiegestuurde werken fundamenteel en roept regelmatig ethische vragen op. Uit de vele projecten van de afgelopen jaren zijn nu lessons learned af te leiden om succesvol met sensing aan de slag te gaan.”

Om echt succesvol te zijn met sensing is het noodzakelijk om zeven bouwstenen op de juiste wijze in te vullen en bij elkaar te brengen, zeggen Luuk Tubbing, Arjan van de Berk en Martijn van de Ridder (v.l.n.r.).

Preventie, optreden en voorspellen

“Met sensordata hebben politie, inspecties en toezichthouders meer ogen en oren, of eigenlijk een zesde zintuig”, zegt Luuk Tubbing, senior consultant en expert in intelligence voor data-gedreven organisaties. “Je hoeft niet overal aanwezig te zijn, of continu gegevens te verzamelen. Sensoren stellen veiligheidsorganisaties ook in staat om een beter zicht te krijgen op criminelen die zich proberen te verbergen, bijvoorbeeld door valse kentekenplaten of stoorzenders te gebruiken.”

Lees ook

Samenwerking safety & security: weg met de eilanden

Arjan van den Berk, principal consultant en als agile coach en scrum master actief op het gebied van IT-processen en organisatieverandering, vult aan: “We zien dat sensingtechnologie ervoor zorgt dat een situatie daadwerkelijk veiliger wordt. Toezicht kan gedurende een lange tijd continu plaatsvinden zonder dat, zoals bij menselijk toezicht, de aandacht verslapt.” Sensing creëert daarmee kansen voor zowel preventie als repressie. “De kans op een heterdaad neemt toe en de opsporing van overtredingen en misstanden verbetert. Daarnaast kunnen dankzij Artificial Intelligence (AI) met realtime analyses van sensordata en open source bronnen ook voorspellingen worden gemaakt over toekomstige risico’s.”

Groeien in volwassenheid

Het sensing-vakgebied moet nog volwassen worden, signaleert ‘Trends in Veiligheid’. Er liggen nauwelijks kant-en-klare oplossingen op de plank. In veel organisaties zijn nog niet alle elementen aanwezig om sensing succesvol toe te passen. Van den Berk: “De beloften van sensorechnologie zijn groot, maar de daadwerkelijke toepassing in de praktijk is complex. Net als bij andere innovaties is het een uitdaging om de toegevoegde waarde aantoonbaar te maken en de vernieuwing te implementeren in een bestaande organisatie. Als je aan de slag gaat met sensoren dan moet je goed weten hoe je met alle verzamelde informatie omgaat, hoe je gegevens voldoende beveiligt en hoe je de data en systemen beheert en onderhoudt. In feite creëer je een hele nieuwe manier van werken. Dat vraagt om een agile aanpak, waarbij je in compacte teams en kortstondige sprints de leerervaringen opdoet om een volwaardige toepassing te realiseren.”

Sensing en AI werken ondersteunend aan het werk van mensen

Van de Ridder ziet dat organisaties die experimenteren met sensing nogal eens te maken krijgen met interne weerstand. “Sommige professionals zien sensing en AI als een bedreiging van hun beroep en baan. Het is daarom heel belangrijk om goed uit te leggen wat het doel is. Als je inspecties en toezicht wilt verbeteren, dan is sensing ondersteunend aan het werk van mensen. De sensortechnologie kan allerlei repeterend en saai werk overnemen. Dan kunnen mensen zich richten op het voorkomen en oplossen van de verdachte situaties die sensoren signaleren. Uiteindelijk is er nu eenmaal wel een mens nodig om een beslissing te nemen over wat te doen naar aanleiding van de sensorinformatie.”

Mis dit niet!

ASMC 2020: nog 2 weken om je in te schrijven!

“Het is daarom belangrijk om de gedragscomponent mee te nemen bij de introductie van sensing in de organisatie”, vult Tubbing aan. “Betrek bijvoorbeeld een beveiliger of inspecteur bij de ontwikkeling van het systeem. Als je dat doet, dan is de kans groot dat de werkvloer ervaart dat de ondersteuning van sensing het dagelijkse werk afwisselender en effectiever maakt.”

Zeven bouwstenen voor succes

Om echt succesvol te zijn met sensing is het noodzakelijk om zeven bouwstenen op de juiste wijze in te vullen en bij elkaar te brengen, zeggen Tubbing, Van den Berk en Van de Ridder. Ze onderscheiden zeven bouwstenen voor succesvol informatiegestuurd optreden. De handreikingen gaan over thema’s zoals agile organiseren, privacy en ethiek, en publiek-private samenwerking.
Tubbing: “Een scherpe formulering van de concrete doelstellingen is essentieel om sensing met succes in te zetten. Wat wil je waarnemen, waarop wil je zicht krijgen, hoe ga je opvolging regelen? Je kunt pas bepalen welk type sensor geschikt is als je precies weet welk doel je nastreeft.”

Sensing gaat niet alleen over waarnemen, maar ook over interpreteren en opvolgen, benadrukt Tubbing. “Dat betekent dat je te maken hebt met een verandervraagstuk en ook de mensen moet betrekken die aan de slag gaan met de interpretatie en opvolging. Denk aan analisten, intelligence specialisten, inspecteurs en handhavers. Dat maakt het systeem mogelijk ook effectiever, omdat met de feedback vanuit de diverse experts de inzet van sensing en de duiding van sensordata kunnen verbeteren.”

Niet opnieuw het wiel uitvinden

“Publiek-private samenwerking wordt de komende jaren alleen maar belangrijker, omdat je de kennis nodig hebt van verschillende partijen”, blikt Tubbing vooruit. “De politie heeft domeinkennis, die inzicht geeft in wat je wilt waarnemen. Leveranciers weten hoe sensoren werken. Maar je hebt ook expertise nodig om de juiste platformsoftware te ontwikkelen en om de juridische kaders over wat er wel en niet mag helder te krijgen. Er spelen in de praktijk ook vraagstukken zoals: wat is ethisch verantwoord en hoe kan je transparant zijn over wat je doet? In een brede visie is ook ruimte voor de standpunten van burgers en maatschappelijke organisaties die zich bezighouden met ethiek en privacy.”

Sensing gaat echt over zoveel meer dan technologie en data

Van den Berk verwacht dat de inzet van sensing in de veiligheidssector de komende jaren verder zal toenemen. Wat staat ons dan te doen? “Het wordt steeds belangrijker om goed geïnformeerd te zijn over de stappen die je moet doorlopen om de vereiste versnelling te realiseren. Ga ook het wiel niet opnieuw uitvinden. Er is al veel ervaring opgedaan in het publieke domein, maar ook in andere sectoren zoals bijvoorbeeld manufacturing, waarvan de veiligheidssector zondermeer gebruik kan maken.”

Van de Ridder ziet de komst van 5G netwerken in Europa als een driver achter de doorontwikkeling van sensing in Nederland. “Er liggen kansen om de sensortechnologie op steeds meer plekken in te zetten en het openbare domein fijnmaziger te monitoren. Dat betekent ook dat we een bewuste keuze kunnen – en moeten – maken over de verantwoorde inzet van sensing, die recht doet aan de normen en waarden van onze samenleving. Sensing gaat echt over zoveel meer dan technologie en data.”

Het rapport ‘Trends in Veiligheid 2020’ is te downloaden via www.trendsinveiligheid.nl

Lynsey Dubbeld is communicatie-adviseur, contentstrateeg, trendanalist en copywriter

Volg Security Management op LinkedIn