Sensing is hot. De mogelijkheden voor toezicht, handhaving en opsporing lijken eindeloos. Welke trends moeten we in de gaten houden? En welke uitdagingen staan ons nog te wachten? Capgemini deelt de actuele inzichten.
Al 160.000 beveiligingscamera’s van burgers en bedrijven zijn geregistreerd in een database die de politie gebruikt om camerabeelden op te vragen na een incident. Dat meldt Trouw in september 2017. Een jaar na de start van de database hebben ruim 14.000 agenten al meer dan 84.000 keer beelden opgevraagd via het systeem.
De koppeling van camera’s is slechts een van de manieren waarop sensing gestalte krijgt
Niet nieuw
De koppeling van camera’s van politie, gemeenten, burgers en bedrijven is slechts een van de manieren waarop sensing gestalte krijgt. “Er zijn bijvoorbeeld steeds meer Smart City initiatieven die zich richten op het ondersteunen van bewoners, bezoekers en hulpdiensten: om veiligheid te verbeteren én gemak te vergroten”, vertelt Lieke Schepers, senior consultant bij Capgemini. “Sensing is niet nieuw, maar de kansen en uitdagingen worden steeds urgenter onder invloed van de actuele technologische ontwikkelingen.”
Lieke Schepers: “Er is doorgaans veel aandacht voor de techniek om sensing mogelijk te maken. Maar een solide analyse aan de voorkant is minstens zo belangrijk.”
Drijvende kracht
Een drijvende kracht achter de opmars van sensing wordt gevormd door de steeds kleiner wordende chips met een grote rekenkracht die tegelijkertijd energiezuinig zijn, signaleren Schepers en haar collega Martijn van de Ridder in hun bijdrage aan het Capgemini-rapport Trends in Veiligheid 2017 . Ook alledaagse objecten – van abri’s tot prullenbakken – kunnen inmiddels worden voorzien van sensoren en daardoor bijdragen aan slimme veiligheidsoplossingen: de sensoren monitoren de omgeving en communiceren via internet met andere objecten (zoals binnen het Internet of Things). “Het waarnemingsnetwerk wordt daardoor steeds omvangrijker en verfijnder”, zegt Van de Ridder, die zich als principal consultant bij Capgemini bezighoudt met business intelligence, big data en data analytics op het terrein van openbare orde en veiligheid. “Omdat de sensoren zelfs realtime data kunnen opleveren, ontstaat een fijnmazig netwerk met wijdverspreide voelsprieten. Daarmee kan snel worden gereageerd op bijvoorbeeld geluidsoverlast, onrust en drukte op straat.”
Martijn van de Ridder: Samenwerking tussen verschillende disciplines, zowel binnen als buiten de organisatie, is een kritische succesfactor om een toepassing van sensing optimaal te benutten.”
Drie waardevolle toepassingen
Schepers en Van de Ridder, die vooral actief zijn in de publieke sector, zien een toename van experimenten en pilots met sensing. “Er zijn steeds meer organisaties met concrete plannen voor bijvoorbeeld een platform om data uit sensoren te verzamelen, verwerken, analyseren en benutten. Vanuit sensing komt nu eenmaal heel veel data beschikbaar.”
Drie waardevolle toepassingen van sensing
Capgemini beschrijft in Trends in Veiligheid drie waardevolle toepassingen van sensing om veiligheid te vergroten.
- Allereerst kan sensing bijdragen aan proactieve handhaving van de leefomgeving, bijvoorbeeld als het gaat om controle op de naleving van normen lucht- en bodemkwaliteit. Sensing maakt continue monitoring mogelijk – en dat kan effectiever zijn dan de incidentele inspecties die nu gebruikelijk zijn.
- Daarnaast kan sensing de drukte in binnensteden meten – of zelfs voorspellen – waardoor bezoekersstromen beter gemanaged kunnen worden.
- Tot slot ontstaat met sensing een fijnmazig netwerk dat nieuwe mogelijkheden biedt voor de opsporing van misdrijven. Met sensordata van onder andere mobieltjes, camera’s en auto’s kan de politie bijvoorbeeld delicten nauwkeuriger reconstrueren. Vooral in de koppeling met andere gegevens waarover de politie kan beschikken, zoals beelden uit camera’s en bodycams, liggen ongekende kansen. Tegelijkertijd kunnen deze data de heterdaadkracht vergroten en preventie verbeteren: een zorgvuldige data-analyse kan leiden tot voorspellende analyses, waarmee de politie doelgericht extra ogen en oren kan inzetten.
Experimenten en best practices
De beloften van sensing worden in de praktijk nog niet volledig ingelost, merken Schepers en Van de Ridder. “Niet alle initiatieven op het vlak van sensing zijn al even voldragen: de kwaliteit van de ingezette technologie verschilt nogal eens. Daarnaast zijn er veel losstaande initiatieven, terwijl partijen juist veel van elkaar zouden kunnen leren. Een toepassing kan bovendien ook krachtiger worden als verschillende partijen data-input leveren”, zegt Schepers. Van de Ridder vult aan: “Er is vaak veel enthousiasme om met een experiment of project te starten. De uitdaging is vervolgens om dat breder te trekken. Samenwerking tussen verschillende disciplines, zowel binnen als buiten de organisatie, is een kritische succesfactor om een toepassing van sensing optimaal te benutten.”
>> Lees ook Cameratoezicht als fysieke beveiligingsmaatregel
Voldoende kennis en best practices voorhanden
Zijn er al best practices? Van de Ridder: “Er zijn in de praktijk zeker goede voorbeelden te vinden – van geavanceerde systemen voor Smart City concepten tot relatief eenvoudige platforms die zich bijvoorbeeld primair richten op het samenbrengen van camerabeelden. Aan kennis over de toepassing van sensing is in Nederland ook geen gebrek. De uitdaging is om de verschillende expertises samen te brengen. Een initiatief komt pas goed van de grond als uiteenlopende disciplines elkaar weten te vinden. Denk aan experts op het gebied van data-analyse, privacy en publiek-private samenwerking.” Schepers vult aan: “Er is doorgaans veel aandacht voor de techniek om sensing mogelijk te maken. Maar een solide analyse aan de voorkant is minstens zo belangrijk: wat wil je bereiken, waarom wil je sensing gebruiken, wie heeft daar baat bij en hoe past de toepassing binnen de wettelijke kaders?”
Privacybescherming is een van de randvoorwaarden voor succesvolle sensing toepassingen
Privacy en security
Een voorbeeld van hoe het niet moet: de camera’s in een reclamebord op station Amersfoort. Over deze toepassing ontstond in september van dit jaar veel commotie. Sensoren maken beelden van reizigers die de abri’s op het station passeren, zodat het reclamebureau inzicht krijgt in wie er wanneer en hoe lang naar de reclames kijkt. Na kritische geluiden op sociale media en in de pers stelt de Autoriteit Persoonsgegevens een onderzoek in. De privacytoezichthouder gaat toetsen of de gegevens herleidbaar zijn tot personen, of en hoelang ze opgeslagen worden en voor welk doel.
Maatschappelijke, politieke en juridische discussie
“Naarmate sensoren steeds meer onderling worden verbonden en sensordata wordt uitgewisseld tussen verschillende partijen, ontstaan nieuwe vragen over ethiek en privacy”, zegt Van de Ridder. “Sensing initiatieven verwerken nogal eens gegevens die herleidbaar zijn tot personen. Sommige data kunnen op zichzelf anoniem zijn, maar na koppeling toch leiden tot een verwerking van persoonsgegevens. Dat maakt een maatschappelijke, politieke en juridische discussie los. Terwijl een zorgvuldige afweging van privacy en andere belangen, zoals veiligheid, commotie kan voorkomen. Met een Privacy Impact Assessment kan al bij de start van een initiatief worden gekeken naar mogelijke privacyrisico’s. En kunnen privacyvriendelijke alternatieven in beeld komen. Denk aan slimme stoplichten met sensoren die uitsluitend bewegingen meten, zonder dat beelden van individuen nodig zijn.”
>> Lees ook AP biedt 10-stappenplan voorbereiding nieuwe privacywet
In Trends in Veiligheid noemt Capgemini privacybescherming als een van de randvoorwaarden voor succesvolle sensing toepassingen. Ook security is een aandachtspunt. Hackers hebben inmiddels via slimme lampen, ovens en videorecorders aanvallen uitgevoerd op onder meer Twitter, de Wallstreet Journal, Netflix, Reddit en Spotify. Wat gebeurt er als energiecentrales, havens en sluizen worden gehackt?
Transparantie over het gebruik van data is van essentieel belang
Schepers adviseert: “Samenwerking is een speerpunt om de kansen van sensing te benutten zonder dat de schaduwkanten de overhand krijgen. Kijk over de hele linie naar wat je nodig hebt om een veiligheidsprobleem op te lossen – niet alleen technisch, maar ook organisatorisch. En let goed op privacy, security en transparantie. Transparantie over het gebruik van data is van essentieel belang om het vertrouwen van burgers en andere betrokkenen in sensing te behouden.”
Lynsey Dubbeld is trendanalist, contentstrateeg & copywrite
>> Download hier de gratis Whitepaper Trends in cameratoezicht
>> Dit artikel wordt gepubliceerd in Security Management nummer 11
