In de gemeente Utrecht bestond al langer de wens om flexibele camera’s uit te proberen. Door de wijziging van de Gemeentewet artikel 151c in juli 2016 werd dit mogelijk. Dus startte de gemeente eind 2016 een pilot. Security Management praat hierover met Iris Koningstein, adviseur Veiligheid bij de gemeente Utrecht.
Uit de evaluatie Gemeentelijk Cameratoezicht Utrecht 2013 bleek al dat vaste camera’s een waardevolle aanvulling zijn op een pakket aan veiligheidsmaatregelen. Deze camera’s zijn echter niet snel inzetbaar voor bestrijding van zich verplaatsende overlast en criminaliteit. Iris Koningstein: “Denk hierbij aan straatroof, autokraken, woninginbraak en hardnekkige overlast in bepaalde wijken. We hebben het dan over delicten die in een bepaalde wijk of bepaald gebied meer voorkomen dan het stedelijk gemiddelde en over een piek aan overlast en criminaliteit. Hiervoor kunnen we – nu de Gemeentewet in juli 2016 is aangepast na lobby vanuit de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) bij de overheid – flexibele camera’s inzetten. Flexibel cameratoezicht was voordien wel al mogelijk op grond van de Politiewet. Echter, deze gold alleen zeer kortstondig bij evenementen of bij plotselinge, ernstige verstoringen van de algemene orde.”
>> Lees ook Meer flexibel cameratoezicht met nieuwe wetgeving
Privacy en techniek
Iris Koningstein: “We vinden het heel belangrijk om de privacy bij cameratoezicht te waarborgen. Flexibel cameratoezicht voldoet aan dezelfde richtlijnen als het vaste toezicht. De camerabeelden zijn door fysieke, softwarematige en organisatorische maatregelen beveiligd. Ze mogen alleen onder directe politieaansturing door een beperkt aantal opgeleide en gescreende functionarissen worden bekeken. De beelden worden 28 dagen opgeslagen en daarna automatisch gewist. Met de camera’s kan niet in woningen worden gekeken. Met software wordt een grijs vlak over de woning gelegd, dat meedraait als de camera beweegt.”
Iris Koningstein: “Het is een inkopper, maar het grote voordeel Pilot flexibel cameratoezicht Utrecht is de flexibele inzetbaarheid. Dus daar waar incidenten plaatsvinden. We hopen zo snel op een probleem in te kunnen spelen.” (Foto: Jennifer Hofland)
“Flexibele en vaste camera’s zijn in feite hetzelfde”, vervolgt Koningstein. “Aan de buitenkant zien we geen verschil. Echter, in tegenstelling tot vaste camera’s zijn flexibele niet nagelvast. Ze zijn overal te plaatsen, zoals aan een lantaarnpaal. De stroom van een flexibele camera gaat via een tijdelijke voorziening, die voor vaste camera’s via een vaste aansluiting op het lichtnet. De beelden van een flexibele camera worden wireless verzonden, die van vaste camera’s soms ook, maar veelal via de kabel.”
Pilot
De pilot flexibel cameratoezicht in de gemeente Utrecht duurt tot eind dit jaar. Voor de proef wordt gebruik gemaakt van drie extra camera’s boven op de 78 vaste camera’s in de gemeente. Iris Koningstein: “De camera’s worden dus alleen ingezet, als er daadwerkelijk iets speelt. We brengen continu in kaart welke plekken hiervoor in de pilot in aanmerking komen. Onze eerste inzet betrof een aantal dagen rondom de jaarwisseling in de wijk Overvecht.” Over de resultaten van deze inzet, kan Koningstein nog niets zeggen. De evaluatie vindt na de pilot in zijn geheel plaats. Wel vertelt ze, dat het technisch gezien allemaal goed verlopen is. “De plaatsing ging goed, de camera’s waren op tijd operationeel en de beelden zijn van goede kwaliteit.”
Traject
De toetsing en de aanvraag van flexibel cameratoezicht gebeurt in samenwerking met de Gebiedsmanagers Veiligheid. “De mensen die in onze wijken werken voor veiligheid”, verduidelijkt Koningstein. “Zij hebben samen met de politie een goed beeld van wat er speelt in de wijken en welke pieken zich kunnen voordoen.”
Het maximale budget voor de pilot flexibel cameratoezicht gemeente Utrecht bedraagt 40.000,- euro. De kosten zijn opgebouwd uit: ombouwen calamiteitenhanger (4.000,- euro), lease van twee camera’s (21.600,- euro), dataverbindingen realiseren (4.800,- euro) en evaluatie (4.000,- euro). Nadere informatie veiligheidsbeleid en cijfers gemeente Utrecht
Ligt er een aanvraag, dan wordt deze getoetst. Het vervolg is een advies naar de burgemeester. Hij bekijkt dit advies samen met de partners in de driehoek Politie, het Openbaar Ministerie en het College van Burgemeester en Wethouders. Iris Koningstein: “Uiteindelijk is het aan de burgemeester om een besluit te nemen. Is dat er, dan worden bewoners, ondernemers en de Raad hierover geïnformeerd.”
Te verwachten voordelen
Ook al vindt er pas eind 2017 een evaluatie plaats, de gemeente Utrecht heeft wel een aantal voordelen voor ogen van het toepassen van flexibel cameratoezicht. Koningstein: “Het is een inkopper, maar het grote voordeel van flexibele camera’s is de flexibele inzetbaarheid. Dus daar waar incidenten plaatsvinden. We hopen zo snel op een probleem in te kunnen spelen. Ook verwachten we dat op termijn flexibel cameratoezicht een goedkoper middel is dan vast cameratoezicht. We zetten de camera’s immers alleen in op de plekken waar het echt nodig is. Een ander te verwachten voordeel is, dat het vertrouwen geeft aan bewoners. Ze zien dat er bij bijvoorbeeld een piek aan autokraken in de wijk, snel actie wordt ondernomen. De inzet van flexibele camera’s draagt ons inziens bij aan het publieke vertrouwen. Nadeel zou kunnen zijn dat het ook op verzet van bewoners kan stuiten als we de camera’s na een tijdje weer weghalen, omdat ze bang zijn dat de overlast of criminaliteit dan mogelijk terugkeert.”
Toegevoegde waarde
De gemeente Utrecht is een van de weinige gemeentes in Nederland die momenteel een pilot hebben draaien rondom flexibel cameratoezicht. De reden waarom na de wetswijziging er niet meerdere gemeentes ‘op ingesprongen zijn’, is Iris Koningstein onbekend. “Wij vinden het in ieder geval belangrijk. De gemeenteraad volgt de pilot op de voet. Elke stap die we zetten, wegen we zorgvuldig af. Uit de evaluatie over een klein jaar zal blijken of flexibel cameratoezicht toegevoegde waarde heeft in de Utrechtse situatie.”
Betty Rombout, freelance journalist
>> Dit artikel verscheen in Security management nummer 4