In het toezicht op kunstmatige intelligentie (AI) moet samenwerking tussen toezichthouders voorop staan, schrijven de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) en de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) in een advies aan het kabinet. Ook moet snel duidelijk worden welke instanties de verschillende delen van het toezicht gaan uitvoeren. Begin 2025 zijn namelijk al de eerste onderdelen van de nieuwe Europese AI-verordening van kracht.
De AP en de RDI benadrukken bovendien dat er op tijd voldoende budget en personeel beschikbaar moet zijn voor alle betrokken toezichthouders. Zodat zij op tijd kunnen beginnen aan hun taken, zoals voorlichting en handhaving.
Het advies is opgesteld door de AP en de RDI in samenwerking met de andere 20 toezichthouders die mogelijk een rol gaan spelen in het toezicht op AI. Al meer dan een jaar bereiden Nederlandse toezichthouders zich gezamenlijk voor op het nieuwe AI-toezicht. Met deze gezamenlijke visie over hoe het nationale AI-toezicht geregeld moet worden, lopen Nederlandse toezichthouders voorop in Europa.
> LEES OOK: Risico’s van generatieve AI vereisen terughoudendheid in gebruik
AI-verordening voert CE-markering in voor AI-systemen
Vorige maand stemden de Europese ministers in met de AI-verordening: de eerste uitgebreide wet over kunstmatige intelligentie ter wereld. De AI-verordening regelt dat AI-systemen met een hoog risico alleen aangeboden en gebruikt mogen worden als ze aan strenge producteisen voldoen. Die systemen krijgen dan een zogeheten CE-markering, zoals ook al jaren verplicht is voor bijvoorbeeld liften, mobiele telefoons en speelgoed.
Aansluiten bij regulier toezicht
De AP en de RDI adviseren het toezicht op AI in de verschillende sectoren zoveel mogelijk te laten aansluiten bij het reguliere toezicht dat al bestaat. Het toezicht op AI-producten met een hoog risico die nu ook al een CE-markering nodig hebben, kan hetzelfde blijven. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) blijft bijvoorbeeld speelgoed keuren, ook als er AI in verwerkt zit. En de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) gaat ook toezichthouden op de AI in medische apparaten.
> LEES OOK: Voorbij de AI-hype: tijd om controle te pakken
Nieuw toezicht op AI
Het toezicht op AI-toepassingen met een hoog risico waarvoor nu nog géén CE-markering verplicht is, moet grotendeels bij de AP komen te liggen in aanvulling op het sectorale toezicht, schrijven de toezichthouders. Het maakt daarbij niet uit in welke sector die systemen worden ingezet. Van onderwijs tot migratie en van werkgelegenheid tot rechtshandhaving; de AP zou hier de zogeheten ‘markttoezichthouder’ moeten zijn.
Twee uitzonderingen
De toezichthouders stellen 2 uitzonderingen voor: wat betreft de financiële sector zullen de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en De Nederlandsche Bank (DNB) het markttoezicht op zich nemen, de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en de RDI voor de kritieke infrastructuur. Verder moet het markttoezicht op AI-systemen die worden gebruikt ten behoeve van de rechtspraak, zodanig vorm krijgen dat de onafhankelijkheid van rechterlijke autoriteiten is gewaarborgd.
Het is belangrijk dat niet alleen in Nederland, maar ook in andere lidstaten snel toezichthouders worden aangewezen. Voor grensoverschrijdende en grote AI-systemen moet namelijk worden samengewerkt tussen toezichthouders uit de verschillende lidstaten en met het nieuwe Europese AI Office dat toezicht gaat houden op grote AI-modellen die bijvoorbeeld ten grondslag liggen aan ChatGPT.
> LEES OOK: Nederlands trendrapport onthult de nieuwste AI en integratie ontwikkelingen
Urgente AI-taken
Een aantal zaken moet al op korte termijn geregeld worden. Het gaat dan bijvoorbeeld om het benoemen van de grondrechtentoezichthouders, een rol die de toezichthouders voorzien voor het College voor de Rechten van de Mens (CRM) en de AP. Een aandachtspunt zijn ook de instanties die worden aangewezen om te beoordelen of AI-systemen aan Europese standaarden voldoen. De toezichthouders vragen het kabinet snel te besluiten de betreffende toezichthouders aan te wijzen, zodat zij op tijd kunnen starten met voorlichting, handhaving en praktische voorbereiding op deze nieuwe taken. Zo is het verbod op sommige vormen van AI waarschijnlijk al in januari 2025 van toepassing. De toezichthouders stellen voor dat de AP verantwoordelijk wordt voor het toezicht op deze verboden.
Bron: AP
Volg Security Management op LinkedIn
