Je komt ze overal tegen: beveiligers. Tegenwoordig lopen er meer dan dertigduizend rond in Nederland. Ook voor de detailhandel is daar geen ontkomen aan. De schade door crimineel gedrag loopt in de honderden miljoenen euro’s per jaar. Vooral winkelbeveiligers in burgerkleding hebben het niet gemakkelijk. De politie doet daar moeilijker over dan het winkelend publiek. Directeur Arjan van de Wetering van MAATbeveiliging in Capelle aan de IJssel weet daar alles van.
Berichten als zou de politie staan te juichen als winkelsurveillanten in burger winkeldiefstal sneller en effectiever weten te bestrijden, kloppen niet. Dat zegt directeur Arjan van de Wetering van MAATbeveiliging in Capelle aan den IJssel. Het bedrijf is gespecialiseerd in de beveiliging van grootwinkel- en detailhandelsbedrijven in Nederland, België en Duitsland.
Politie ziet vanwege extra werkdruk liever geen inzet van winkelbeveiligers in burger
Uit ervaring weet Arjen dat de politie in verschillende regio’s de inzet van winkelsurveillanten in burger liever niet dan wel ziet. Dat heeft met name te maken met de extra werkdruk die dit voor de politie kan opleveren. Meer aanhoudingen betekent meer werk en met de capaciteitsproblemen in het achterhoofd, wordt dat liever vermeden.
Uitbreiden bevoegdheden zodat beveiliger ook zelf proces-verbaal kan opmaken
Om die spanningen te voorkomen, hoopt Van de Wetering dat het administratieve proces bij een aanhouding kan worden vereenvoudigd. Als voorbeeld neemt hij Duitsland. Daar mag een beveiliger in burgerkleding ook zonder extra regulering worden ingezet. Hij mag daar zelf een proces-verbaal opmaken en doorsturen naar de politie, die daar fysiek niet meer aan te pas komt.
Arjan van de Wetering hoopt dat het administratieve proces bij een aanhouding kan worden vereenvoudigd.
Uitbreiding bevoegdheden beveiliger maakt wetswijziging noodzakelijk
Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Het probleem in Nederland zijn volgens Van de Wetering de bevoegdheden. Het zou in de praktijk betekenen dat een particuliere beveiliger dezelfde bevoegdheid krijgt als de politie of een Buitengewoon Opsporingsambtenaar (BOA). Daarvoor zou de wet moeten worden veranderd, omdat een particuliere beveiliger dezelfde rechten heeft als een burger. De volgende vraag is dan wie dat gaat betalen. “De winkeliers vinden dat ze al genoeg hebben betaald”, aldus Van de Wetering.
Pilot om BOA’s winkeldiefstallen te laten afhandelen mislukt
Het gelijk trekken van een particuliere beveiliger op het niveau van een BOA lijkt geen optie te zijn. Een pilot om een BOA winkeldiefstallen te laten afhandelen, is mislukt. Het bleek namelijk dat de politie er niet, zoals beoogd, minder maar meer werk aan had. Ander probleem is dat de scheidslijn tussen publieke en private sector vervaagt. In de praktijk is een beveiligingsorganisatie, als het vanwege het extra succes winkelsurveillanten in burger wil inzetten, gebonden aan verschillende voorwaarden. Om een ontheffing van de politie te krijgen, moet vooraf een plan worden ingediend, waarin duidelijk wordt gemaakt waarom andere middelen zoals bewakingscamera’s en geüniformeerde beveiligers onvoldoende zijn en de voorkeur wordt gegeven aan beveiligers in burger.
Het winkelend publiek lijkt het allemaal minder spannend te vinden dan de politie
Naast extra werk ook verwarrend voor het publiek?
De politie lijkt er huiverig voor te zijn. Niet alleen omdat het extra werk zou betekenen. Ook zou er bij het publiek verwarring zou kunnen ontstaan als een beveiliger in burger iemand bij zijn kladden pakt als hij iets heeft gestolen. En dat terwijl iedere burger dat recht heeft. Het winkelend publiek lijkt het allemaal minder spannend te vinden dan de politie. Ook al wordt dat bevestigd door de detailhandel, de politie houdt er krampachtig aan vast.
Beveiliger is er voor preventieve en controlerende taken
Tevens vergelijkt de politie een beveiliger in burgerkleding met een rechercheur die opsporingstaken zou verrichten. De Raad van Hoofdcommissarissen heeft bepaald dat zo’n beveiliger alleen kan worden ingezet als er twee geüniformeerde beveiligers in zijn omgeving aanwezig zijn. Dergelijke vergelijkingen en eisen zijn tegen het zere been van de detailhandel en beveiligingsorganisaties in Nederland die menen dat een beveiliger – al dan niet in uniform – zich bezighoudt met preventieve en controlerende taken en geen opsporingstaken.
Inzet van burgers om in- en uitgaand winkelpubliek te observeren
In 2008 wilde de toenmalige minister van Justitie Hirsch Ballin niet tegemoetkomen aan de wensen van de detailhandel om meer ruimte te geven aan beveiligers in burger. Het bezwaar van de detailhandel dat drie beveiligers een extra kostenpost met zich meebrengt, wuifde de minister weg door te zeggen, dat er dan maar een samenwerkingsproject met andere winkelbedrijven moest worden opgestart. Het gevolg is volgens Van de Wetering dat een winkelier bijvoorbeeld zonder een vergunning iemand in burger bij de deur kan zetten om te zien wie er binnenkomt en naar buiten gaat en als het moet iemand conform de wet kan aanhouden als hij/zij op heterdaad is betrapt. Dat is volgens Van de Wetering geen verstandige keuze, want een winkelier die dat deed, liep tegen een forse boete aan.
In de strijd tegen winkelcriminaliteit wordt het beveiligingsbedrijven niet gemakkelijk gemaakt
Meld- en verantwoordingsplicht
In de strijd tegen winkelcriminaliteit wordt het beveiligingsbedrijven niet gemakkelijk gemaakt. Ook is niet altijd gezegd dat een beveiligingsorganisatie van de politie ontheffing krijgt om winkelsurveillanten in burger in te zetten. Als het plan de toets der kritiek van de politie niet kan doorstaan, wordt de ontheffing niet verleend. En als die wel wordt verleend is het slechts voor een bepaalde periode. Van de Wetering: “Aan de ene kant luidt de mening dat een meldplicht bij het begin van de werkzaamheden niet verkeerd is, maar aan de andere kant is het systeem doorgeschoten, omdat vooraf verantwoording moet worden afgelegd.”
‘Cowboybedrijven’ helpen winkeliers uit de brand
Met de overgang naar de Nationale Politie blijkt er landelijk ook geen standaardbeleid te zijn. Voor het krijgen van een ontheffing, voor bijvoorbeeld een landelijke winkelketen, moet voor de afzonderlijke winkels een aparte beslissing worden genomen door de politie-eenheid in de desbetreffende regio. Dat is voor bedrijven een lastige en tijdrovende aangelegenheid, omdat de politie vanwege te weinig mankracht langzamer werkt dan gewenst. Winkeliers die snel geholpen willen worden roepen om die reden de hulp in van ‘cowboybedrijven’, die zich minder met de regels bezighouden.
Beveiligingsbedrijven en winkeliers zijn de verliezers
Met de innovatiemanager van de sterke arm wordt bekeken of de problematiek kan worden opgelost. Voorlopig blijft het volgens Van de Wetering met de nodige haken en ogen nog allemaal bij het oude, met als verliezers de beveiligingsbedrijven en de detailhandel.
Bestrijding harde winkelcriminaliteit ligt bij de politie
In de strijd tegen de toenemende harde winkelcriminaliteit, zoals plofkraken, overvallen, en terreurdreigingen is Van de Wetering geen voorstander van gewapende beveiligers, zoals al gebeurt in bijvoorbeeld Israël, Duitsland en België. “Het geweldsmonopolie ligt in Nederland bij de overheid en dus bij de politie”, stelt hij, “en dat moet zo blijven.”
Johan van Gelder. Johan is freelance journalist
