Voor de zomervakantie ontving ik een persbericht over een nieuw boek van criminoloog en filosoof Marc Schuilenburg met de intrigerende titel ‘The securitization of society’. Het leek mij interessant genoeg om Schuilenburg in een interview aan het woord te laten. Of dat inderdaad zo is, kunt u in deze editie zelf beoordelen. Maar wat mij betreft plaatst hij een aantal ontwikkelingen zoals we die in het in het veiligheidsdomein zien in perspectief en plaatst daar kanttekeningen bij die het waard zijn om over na te denken.
Securitisering
Overigens moet ik bekennen dat het begrip securitisering voor mij nieuw was, vandaar ook mijn nieuwsgierigheid. Enig googelen leerde mij dat het begrip eind jaren zeventig van de vorige eeuw al door de Franse filosoof Michel Foucault is geïntroduceerd in een analyse van de gestage uitbreiding van veiligheid in het publieke en private domein. Schuilenburg borduurt hierop voort in zijn boek en legt uit dat in de afgelopen dertig jaar veiligheid een samenlevingsproject is geworden in plaats van een overheidstaak, waarbij de staat niet langer de leidende partij is in de veiligheidszorg, en publieke en private instanties steeds meer verweven zijn geraakt.
Veiligheidszorg
Schuilenburg schetst een beeld van versplinterde veiligheidszorg en is ervan overtuigd dat de overheid ook nooit meer het alleenrecht op veiligheid zal krijgen. “Er zijn grote economische belangen gemoeid met de huidige securitisering: veiligheid is een product geworden dat je kunt kopen en verkopen, en er is een hele handel rond beveiliging ontstaan – van camera’s tot private beveiligers.” Een realiteit die deze maand weer te zien zal zijn tijdens Safety & Security Amsterdam.
Publiek-privaat
Hoewel de wetenschapper niet negatief is over deze ontwikkeling, waarschuwt hij wel voor de mogelijke consequenties. “Een potentieel probleem is dat de overheid andere partijen medeverantwoordelijk heeft gemaakt voor veiligheid, maar nooit de vraag stelt wat er dan precies gebeurt. Bijvoorbeeld of er wel voldoende toezicht of democratische controle is.” En hierin staat hij niet alleen. Immers, tijdens het ASMC2015 sprak professor Bob Hoogenboom ook al zijn zorg uit over hybride vormen van publiek-private samenwerking, omdat hierin onduidelijk is waar verantwoordelijkheden liggen, waardoor de rechtstaat kan worden aangetast.
Regels
Gelukkig zijn niet alleen deze wetenschappers zich bewust van dit dilemma, zo blijkt uit het interview met Jeroen Lemereis, voorzitter van de stuurgroep Samenwerking Elektronische Beveiliging en Politie (SEPB), een recent voorbeeld van ook weer PPS. “We realiseren ons, dat (…) we aanlopen tegen allerlei wet- en regelgeving. De ideeën die we met elkaar formuleren zullen daarom getoetst worden door (…) juristen. Kan en mag het wel?”
