Camera's in de spotlight
Camera's in de spotlight
Niet minder dan 91 procent van de ruim 2.000 bevraagde Telegraaf-lezers sprak een voorkeur uit voor camera's in de bus als maatregel tegen agressie en geweld tegen personeel en reizigers. Daarmee bleek elektronisch toezicht aanzienlijk populairder dan de andere veiligheidsmaatregelen waarover de lezers zich konden uitspreken, zoals een cursus zelfverdediging voor chauffeurs (58%), extra personeel op bus of tram (72%), of opheffing van het verbod op pepperspray voor OV-personeel (75%).
De uitslag van de Telegraaf-peiling mag geen verbazing wekken. In de publieke opinie kan cameratoezicht al jarenlang op een positieve ontvangst rekenen. De enkeling die zich uitspreekt over privacyrisico's of omstreden effectiviteit, wordt verweten iets te verbergen hebben. ‘Mensen met een brandschoon geweten hebben weinig problemen met bewakingscamera's', aldus de Telegraaf in haar verslag van de lezerspeiling.
De maatschappelijke omarming van cameratoezicht houdt gelijke tred met de alsmaar groeiende toepassing ervan. Het monitoronderzoek naar gemeentelijke camerabewaking, dat sinds 2006 jaarlijks plaatsvindt, laat een gestage toename zien van het aantal gemeenten dat camera's in het publieke domein inzet. Ook in bussen, trams en treinen zijn camera's geen zeldzaamheid meer.
Wat vooral opvalt aan de populariteit van cameratoezicht, is de geringe aandacht voor alternatieve veiligheidsinstrumenten. Zo wordt in de strijd tegen uitgaansgeweld of overvallen eerder gekozen voor camera's dan voor maatregelen zoals intensieve politiecontrole, preventief fouilleren of horecaverboden.
Het goedkoopste en privacyvriendelijkste alternatief voor cameratoezicht – straatverlichting – komt er nog wel het meest bekaaid vanaf. Ambitieuze gemeentebestuurders die een vuist willen maken tegen veiligheidsproblemen en onveiligheidsgevoelens, tonen zich nu eenmaal daadkrachtiger met de invoering van een (al dan niet ‘intelligent') camerasysteem dan met een calamiteitenverlichting. Omgevingsverordeningen, een groeiend duurzaamheidbewustzijn en het vooruitzicht van stijgende energierekeningen doen het animo voor investeren in extra verlichting definitief de das om.
Toch benoemde het Sociaal en Cultureel Planbureau in een recente evaluatie van het Nederlandse veiligheidsbeleid straatverlichting als veelbelovende maatregel om sociale veiligheid te verbeteren. En daarentegen is cameratoezicht volgens het onderzoek niet effectief om geweldscriminaliteit of onveiligheidsgevoelens terug te dringen.
Het aanhoudende enthousiasme voor camera's op straat kan dan ook het beste verklaard worden door een grenzeloos vertrouwen in de technologische mogelijkheden van de elektronische ogen. En toegegeven, de beloften van hightech innovaties liegen er niet om. Geavanceerde software zal het signaleren van geweld en autokraak vergemakkelijken, met camera's die zijn voorzien van luidsprekers kunnen potentiële overtreders vermanend worden toegesproken, en door centralisatie van het uitkijkproces wordt het kostenplaatje aantrekkelijker.
Voorlopig is de effectiviteit van de technische hoogstandjes nog niet afdoende onderzocht. Op basis van bestaand onderzoek kan dus niet geconcludeerd worden dat cameratoezicht betere veiligheidseffecten sorteert dan straatverlichting. Dat is nog geen reden om cameratoezicht in de ban te doen. Zowel straatverlichting als camerabewaking functioneert nu eenmaal het beste in combinatie – met elkaar en met andere veiligheidsinstrumenten. Maar misschien zijn de bedreigde buschauffeurs uiteindelijk wel meer geholpen met jongerenwerkers op de bus, politietoezicht bij de halte, of een vervoerverbod voor raddraaiers. Of desnoods een cursus zelfverdediging.
Lynsey Dubbeld is trendanalist bij het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV). Deze column verscheen in mei 2009 in Security Management.
