Predictive profiling terrorisme is geen exacte wetenschap. De discussie over de vraag of het effectief is voor het bestrijden van terroristische en criminele activiteiten zal altijd blijven bestaan. Dat stelt Paul Mulder, directeur van Trio Security.
De reden dat we zo verschillend denken over predictive profiling is eigenlijk logisch. Er zijn veel boeken over het onderwerp gepubliceerd. Daarnaast zijn er honderden films en tv-series over de fascinerende wereld van de ‘criminal profiler’ gemaakt. Maar het is belangrijk dat u zich realiseert dat de meeste verhalen die u leest of ziet op de televisie eigenlijk fictie zijn. Velen van ons hebben daardoor een verkeerd beeld over profiling. Wellicht is dat de reden waarom profiling in Nederland bij de meeste particuliere beveiligingsorganisaties nog niet op de agenda staat. Daardoor ontbreekt het operationele beveiligers niet alleen aan kennis en vaardigheden, maar ook aan situationeel inzicht om een zinvolle bijdrage te kunnen leveren aan de informatievoorziening aan politie of opdrachtgevers. Gezien het huidige tijdsgewricht, is het vreemd dat veel beveiligers weinig tot niets over terrorisme weten, laat staan actief en professioneel aan terrorismebestrijding meedoen.
>> Lees ook Proactief beveiligen is de toekomst
Predictive profiling terrorisme
Predictive profiling zou, naar verluidt, voor het eerst zijn toegepast door de Israëlische Mossad en de luchtvaartmaatschappij El Al. In 1998 werden Israëlische security agenten ingezet op het internationale vliegveld van Los Angeles. Deze agenten, die gespecialiseerd waren in ‘cargo profiling’ en ‘screening’, hebben mede de basis gelegd voor de huidige Israëlische methodiek. Maar Amerikaanse security experts zagen ook andere perspectieven, en dat leidde uiteindelijk tot verschillen in de praktijk.
Het verschil tussen de Israëlische en de Amerikaanse aanpak is de permanente Israëlische focus op het element dreiging. De belangrijkste reden voor de Israëlische werkwijze is de aanhoudende terroristische dreiging in het Midden-Oosten, die is gericht tegen de staat Israël en zijn joodse inwoners. Dit is anders bij het Amerikaanse model dat zich meer richt op het element risico.
Deze verschillende zienswijzen leiden vaak tot heftige discussies. Aanhangers van de Amerikaanse aanpak staan vaak niet open voor de oorspronkelijke Israëlische filosofie en vice versa. In Nederland zijn er voor beide methodieken voor- en tegenstanders. De Israëlische en Amerikaanse methodieken zijn echter niet goed toepasbaar in de Nederlandse openbare ruimte. Aanpassingen moeten worden gemaakt op grond van verschillen in culturele, sociale en economische omstandigheden en achtergronden.
Terrorisme
Ook wetenschappers hebben een belangrijk aandeel in het profileren van terrorisme. Zij beschouwen dit als een academisch onderbouwde systematiek voor het onderkennen van dreiging. Zichtbare dreiging wel te verstaan, die gerelateerd is aan een op basis van geëvalueerde informatie vastgesteld profiel. Dit profiel vertoont overeenkomsten met de modus operandi van een persoon en/of organisatie. Hierbij spelen het gedrag en de verschijning van de persoon, de aanwezige (reis)documenten en het verhaal (de coverstory) van de betrokkene een belangrijke rol. Het ontwikkelde profiel is geëvalueerde informatie van hoge kwaliteit die iemand in staat stelt te denken zoals zijn tegenstander.
>> Lees ook Dreigingsniveau nog steeds substantieel
Strafbaar feit
Maar, hoe belangrijk ook, het profiel is slechts een hulpmiddel. Een profiel kan immers niet vertellen wie een strafbaar feit gaat plegen. Slechts door waarneming kan de intentie daartoe opgemerkt worden. Als het gedrag dat iemand vertoont en de lichaamstaal die iemand uitstraalt afwijken van de norm, is dat de trigger die een profiler zal prikkelen.
Door onderzoeken naar de modus operandi van het hedendaagse religieuze terrorisme en jihadisme te analyseren worden indicatoren zichtbaar van afwijkend gedrag. Deze vormen van terrorisme worden in Europa uitgevoerd door Al-Qaida, aan haar gelieerde terroristische organisaties en door (teruggekeerde) geradicaliseerde jihadisten.
Het resultaat van de analyse is een mix van uitkomsten uit diverse wetenschappelijke onderzoeken en publicaties door politie en inlichtingendiensten. Het betreft documentatie die hoofdzakelijk bestaat uit inlichtingenanalyses, rapporten en video-opnames. Maar ook de ‘manuals’ van de terreurorganisatie Al-Qaida dienen nader te worden onderzocht en geanalyseerd. Maar is het mogelijk om op basis van bovenstaande informatie beveiligers op te leiden en hen op professionele wijze profiling te laten uitvoeren, risico’s te onderkennen of aanslagen te voorkomen? Het antwoord op deze vraag is: nee.
Modus operandi
Beveiligers moeten leren dat ze moeten ‘denken vanuit de modus operandi van de opponent’. Dat is een van de belangrijkste regels voor een profiler. Wanneer geen gedegen kennis van de modus operandi van de tegenstanders aanwezig is, heeft het observeren van terroristen geen enkel nut. De observant zal de indicatoren van afwijkend gedrag dan niet tijdig herkennen.
Proactieve beveiliging vereist daarnaast van beveiligers de nodige kennis, vaardigheden en inzichten. Over welke competenties moet iemand beschikken om de methodiek goed uit te kunnen voeren? Proactief handelen is er een van, maar dit blijkt lastig te zijn in de praktijk. Hoewel het mogelijk is om extra vaardigheden aan te leren en de mindset van reactief naar proactief denken en handelen om te zetten, is niet iedereen in staat om de methodiek succesvol toe te passen. Niet iedereen kan snel anticiperen op antwoorden en soms wordt informatie onjuist samengevat na het stellen van open vragen gedurende de security questioning.
Certified Profiler Terrorism
Beveiligers die de leergang Predictive Profiling Terrorisme hebben doorlopen en zijn opgeleid tot Certified Profiler Terrorism (CPT) kunnen van grote toegevoegde waarde zijn voor beveiligingsbedrijven, politie en opdrachtgevers, omdat ze de veiligheid binnen hun werkterrein aanzienlijk verbeteren. In de toekomst zullen hondengeleiders (CPT) met een hond die is opgeleid in het opsporen van explosieven worden ingezet bij evenementen, met als doel om aanslagen vroegtijdig te herkennen en te voorkomen.
Toekomst
Is predictive profiling terrorisme de toekomst? Ja, het is de methodiek om, door middel van slimme interventie, terroristische activiteiten vroegtijdig te herkennen en te stoppen.
Dit artikel schreef Paul Mulder RSE en is gepubliceerd in Security Management 07/ 08 2015. Mulder is directeur van Trio Security Management Consultancy / Predictive Profiling.
