Heb je in jouw buurt nog nooit een drone zien vliegen? Dan komt dat misschien doordat ze ieder jaar kleiner worden en dus moeilijker te detecteren. En helaas maakt dit zo’n drone uitstekend geschikt voor kwalijke doeleinden: schending van de privacy, spionage en eventueel bloedige aanslagen. Wat kunnen we hieraan doen?
Door Peter Passenier / Foto’s: Shutterstock
Valkenburg, 29 augustus 2023. Een helder blauwe hemel, geen wolkje te zien. Maar daar verschijnt plotseling een drone. Het is een kleintje, en zo van afstand valt lastig te zien wat precies de functie is. Hangt er een camera onder? Of is dat misschien een granaat? Nogmaals, het is niet te zien, dus kun je maar beter geen risico nemen.
Daarom verschijnt er een tweede drone, een zwarte, aanzienlijk groter. En dan volgt een boeiend spektakel. Anderhalve minuut lang draaien de drones om elkaar heen – je krijgt de indruk dat het kleintje voortdurend wordt opgejaagd. Inderdaad, daar klinkt een droge knal, en de grote drone spuugt een net uit. In een fractie van een seconde is drone nummer 1 gevangen, en daar ligt hij op de grond.
Counter Drone Conferentie 2023
Het is het hoogtepunt van Detect & Protect: Counter Drone Conferentie 2023, die speciaal aan deze drones was gewijd. Van de onschuldige hobbydrones tot de gevechtsdrones in Oekraïne. Maar diezelfde middag werd ook aandacht besteed aan de bestrijders van die drones, die ons luchtruim veilig moeten houden. Veilig voor bijvoorbeeld de reguliere luchtvaart, en ook veilig voor de bezoekers aan grote evenementen.
Want het bleek uit deze themamiddag: in de komende jaren krijgen we allemaal met drones te maken. Luister bijvoorbeeld naar Daan Groenink, innovation officer bij de gemeente Amsterdam: “Een paar jaar geleden zijn we begonnen om de aantallen in kaart te brengen. En toen schrokken we ons rot. In 2021 lag het aantal gedetecteerde drones op zo’n 21.000. Maar vorig jaar ging dat aantal omhoog naar 40.000. Dus de stijgende lijn is hartstikke exponentieel.”
Het aantal gedetecteerde drones boven Amsterdam bedroeg in 2022 boven de 40.000 en dat aantal groeit exponentieel.
Drone voor de veiligheid of als pizzabezorger
Dus maken ze zich in Amsterdam zorgen. Groenink laat een foto zien van een man in een zwembroek. Niets bijzonders zou je zeggen, maar dan begint het beeld uit te zoomen. De man wordt kleiner, steeds kleiner, en op een gegeven moment is hij zelfs helemaal verdwenen. We zien alleen nog maar auto’s, straten en hoge gebouwen. Maar op een dak van een van die gebouwen staat dus die man. Hij waande zich onbespied, maar de resolutie van de dronefoto was hoog genoeg om hem toch in beeld te brengen. “Dit komt ook terug in een enquête die we in Amsterdam hebben gehouden”, vertelt Goenink. “Het merendeel van de mensen vond het idee van die drones toch wat ongemakkelijk. Ja, als het ging om hun veiligheid waren ze wel bereid om ze te accepteren. Maar een drone als pizzabezorger, dat zagen ze absoluut niet zitten.”
Drone als dodelijk middel
En sommige bedreigingen zijn een stuk ernstiger. Luister bijvoorbeeld naar Jasper Weijman van Bavak Security Group. Hij waarschuwt dat zo’n drone ook kan worden gebruikt door criminelen, bijvoorbeeld om contact te houden met hun collega’s in gevangenissen. “Een hele kleine mini-drone is nauwelijks zichtbaar, en je kunt die ook bijna niet horen. Dus daarmee is de reguliere bewaking relatief gemakkelijk te omzeilen, en kun je bijvoorbeeld drugs de gevangenis in smokkelen, informatie verstrekken of zelfs wapens leveren. Verder is zo’n drone een dodelijk middel in de handen van terroristen. We zijn er bijvoorbeeld achter gekomen dat een exemplaar van 300 euro, dat bij miljoenen tegelijk wordt verkocht, gemakkelijk te modificeren valt. Normaal hangt er een camera onder, maar die camera kun je vervangen door een wapen, bijvoorbeeld een granaat.”
> LEES OOK: Brandweer Twente heeft primeur met inzet drone
Betere voorlichting aan burgers
Wat is hier tegen te doen? Allereerst pleit Groenink voor betere voorlichting, natuurlijk niet aan criminelen, maar wel aan goedbedoelende burgers. “In Amsterdam vliegt het merendeel van de drones gelukkig onder de 130 meter.
Het is nog niet gebeurd dat een drone tegen een vliegtuig is gevlogen, maar of dat zo blijft?
Onbewust onbekwaam
Maar er zijn er ook een paar die veel hoger gaan, tot boven de 500 meter. Gelukkig is het nog nooit gebeurd dat een drone tegen een helikopter of een vliegtuig is gevlogen, maar dat geeft natuurlijk geen garanties voor de toekomst. Let wel, de meeste van die vluchten zijn volstrekt illegaal, maar de piloten zelf hebben daar geen weet van: die zijn onbewust onbekwaam. Daarom zijn we er nu toe overgegaan om borden te plaatsen op locaties waar veel wordt gevlogen. Hierop worden piloten op de hoogte gebracht van de wettelijke eisen. Dan kunnen ze in ieder geval niet meer zeggen dat ze daar niet van op de hoogte waren.”
Hardere aanpak van illegale drones
De woordvoerder van Unmanned Valley op het voormalige vliegveld Valkenburg in Katwijk, waar drones worden ontwikkeld en getest, pleit ook voor een wat hardere aanpak. “Als jij een professionele dronepiloot bent en je wilt een aanvraag doen om in Nederland te gaan vliegen, ben je soms tot negen maanden bezig. Maar als je dat allemaal niet doet en gewoon een drone koopt, kun je vandaag nog gaan vliegen. Ja, dat is illegaal, maar de pakkans is helaas nog minimaal. De handhaving mag dus wel wat strenger, maar helaas, de politie heeft daarvoor nog niet alle middelen.
Tegenwoordig hebben we een landelijk netwerk waarin die drones in kaart zijn gebracht. Maar dat is een netwerk van Defensie, en de politie mag daar nog geen gebruik van maken. Dat is natuurlijk wel een beetje vreemd.”
De meeste dronevluchten zijn volstrekt illegaal
Een silver bullit bestaat niet
De volgende vraag dan: wat doe je als de nood aan de man is? Als je tijdens een groot evenement opeens een drone ziet rondvliegen? Jasper Weijman (Bavak) benadrukt dat er niet zoiets is als de silver bullit. “Een effectieve drone-oplossing bestaat over het algemeen uit meerdere lagen: optische sensoren, maar ook radar en radio frequency-detectoren (RF). Een radar stuurt bijvoorbeeld een signaal en dat komt op een bepaalde manier terug. Dat is een relatief goedkoop middel, en het werkt ook bij slecht zicht.
RF-detectie vangt de radiostraling op binnen een bepaald gebied. Daarmee kun je niet alleen de locatie van de drone vaststellen maar ook het type, en nog belangrijker: de locatie van de piloot. Dat is voor de handhaving natuurlijk heel belangrijk.”
> LEES OOK: Security-oplossingen met behulp van drones
Neerhalen met een raket
Maar detectie is niet het enige doel. Soms moet een drone worden geëlimineerd – en ook daar zitten wat haken en ogen aan. “Een van de manieren om een drone neer te halen, is met een raket, bijvoorbeeld de bekende Stinger”, vertelt Ewoud Smeur van de TU Delft. “Die is heel effectief, maar ook heel duur. Je haalt een drone van 13.000 euro uit de lucht met een raket van een half miljoen. Ja, als je daar mensenlevens mee kunt redden, zul je het natuurlijk doen, maar die raketten zijn dus niet geschikt om een groot gebied mee te beschermen. Dat is gewoon niet kosteneffectief.”
Olympische Spelen in Parijs
Terug naar de vraag hiervoor: wat als zo’n drone vliegt boven een groot evenement? Bijvoorbeeld de Olympische Spelen in Parijs? Daar wil je geen raketten inschakelen en ook geen tegendrone die drone nummer 1 uit de lucht beukt. Dan komt eventuele springstof immers tot ontploffing. Bovendien was de vraag die werd gesteld door het publiek: als iemand zo’n drone op zijn hoofd krijgt, wie is dan verantwoordelijk? De piloot van drone nummer 1 of die van de raket?
> LEES OOK: “Drones worden steeds slimmer en autonomer”
Inzet van dronecatcher
En dus zijn we terug waar we begonnen. Bij de dronecatcher uit de demonstratie. “In zo’n dronecatcher zit een camera”, vertelt Arnout de Jong van Delft Dynamics B.V. “Die kan op twee manieren worden ingezet. Een piloot kan daarmee achter een drone aangaan, of die piloot is niet eens nodig en we maken gebruik van automatische detectie en tracking. Bedraagt de afstand minder dan 8 meter, dan schiet het systeem automatisch het netje af. Daardoor maakt de verdachte drone een zachte landing. Bovendien is het kosteneffectief, want een nieuw netje kost een paar honderd euro. Wel een disclaimer: de dronecatcher vliegt met zo’n 100 kilometer per uur, dus de allersnelste drones blijven buiten bereik.”
tel.: 030-4100677.
Volg Security Management op LinkedIn
