Kent u Laura Dekker nog, het zeilmeisje? Zij zorgde 10 jaar geleden voor opschudding door haar voornemen om als 14-jarige de jongste solozeilster ooit te worden die om de wereld zeilde. En dat lukte. Inmiddels is ze alweer ruim de 20 gepasseerd.
Rondom die commotie was toen een politiek en juridisch veiligheidsdebat ontstaan, waarbij het opvallend was dat de tegenstanders allerlei risico’s zagen. Somalische piraten, eenzaamheid, stormen en windstilte waren nog de minste uitdagingen. Maar eigenlijk was het risicodenken bij de tegenstanders doorgeschoten naar consequentiedenken. Ze zagen alleen nog gevaren.
Om een droom te verwezenlijken moet je risico’s durven nemen
De voorstanders hielden er een veel genuanceerder beeld op na. Ze waren zich bewust van de gevaren die inherent zijn aan dit soort ondernemingen, maar lieten ook meewegen wat het betekent om een droom te kunnen verwezenlijken. Daarvoor moet je risico’s durven nemen.
‘Risico’ is dus een afweging tussen voordelen en (de kans op) nadelige gevolgen. Maar dat afwegen gebeurt steeds minder – ook in de security – omdat we alleen nog naar de nadelige gevolgen kijken.
Anno 2019 zijn we in de consequentiesamenleving beland
Hoe komt dat? Het woord ‘risico’ had enkele decennia geleden toch nog de betekenis van moed, avontuur en heldenstatus? Niet meer. Tegenwoordig wordt risico geassocieerd met gevaar en mogelijke zelfvernietiging. De Duitse socioloog Ulrich Beck beschreef dat in 1986 in zijn werk Risikogesellschaft (risicosamenleving) en anno 2019 zijn we in de consequentiesamenleving beland. Dat zien we dagelijks in de media. Wanneer we over risico’s praten, bedoelen we alleen de nadelige gevolgen (consequenties). De kans op die consequenties speelt geen rol meer. Een afweging vindt niet meer plaats.
Risico’s spelen ook een grote rol in ons vak. Veel securitywerk is risico-gebaseerd, bijvoorbeeld om onnodige kosten te vermijden of om schaarse securitymiddelen optimaal in te zetten. Maar als risico’s ongemerkt consequenties worden, schiet je je doel voorbij en neem je tegen hoge kosten drastische maatregelen tegen een klein gevaar.
> Leestip: Cybercrisis: zijn we wel voldoende voorbereid?
Maar de essentie van ‘risico’ is dat je accepteert dat er soms consequenties kunnen zijn. Shit happens. Maar dat doen we niet. Die tweeslachtigheid zien we terug in alle veiligheidsdiscussies: De een zegt dat elk slachtoffer er één te veel is, de ander zegt dat 100% veiligheid niet bestaat.
Daarom zal het binnenkort weer in de media staan: “Dit had voorkomen kunnen worden”. Of beter nog: “Dit had voorkomen moéten worden”. Dan kunnen we net zo goed ophouden met risico’s nemen. Een grotere paradox kan risico niet zijn.
Klik hier voor meer blogs van Civis Sollicitus
>> Kom ook naar het ASIS Security Management Congres 2019 op 25 juni. Klik hier voor meer informatie