Begin dit jaar werd Medisch Spectrum Twente (MST) in Enschede belaagd door relschoppers die een poging deden het ziekenhuis te beschadigen met onder andere vuurwerk. Het liep gelukkig goed af. Wie is in een ziekenhuis eigenlijk verantwoordelijk voor de toegangscontrole en de beveiliging en welke maatregelen kunnen er bij een dergelijke calamiteit worden genomen?
Betty Rombout
Veiligheid en beveiliging binnen bedrijven en (overheids)organisaties zijn de verantwoordelijkheid van de securitymanager. Zoals bekend liggen zijn of haar aandachtsgebieden onder andere op het vlak van veiligheidsanalyse, veiligheidsplan, risicomanagement, calamiteiten managen en het testen van en oefenen met een veiligheidsplan of veiligheidssysteem. In ziekenhuizen blijken deze taken veelal verdeeld te zijn onder diverse functionarissen.
> LEES OOK: Marel: gastvrijheid en security gaan samen
Eigen rol
Fons Overkamp is afdelingsmanager Beveiliging en Parkeren in MST en als zodanig verantwoordelijk voor de beveiliging van patiënten. Ook richt hij zich op de mobiliteit: de toegankelijkheid van het ziekenhuis en het parkeren. Hij verduidelijkt: “In MST lopen verschillende functionarissen rond die zich bezighouden met veiligheid en beveiliging. Denk aan collegae voor gegevensbeveiliging, brandveiligheid, arbo, bhv, gebouwen en middelen. We hebben allen onze eigen rol, maar er is samenwerking daar waar nodig. Andere ziekenhuizen werken op een vergelijkbare manier, hoewel de verantwoordelijkheden per functie anders kunnen liggen. We kennen geen algemene checklist veiligheid en beveiliging. Elke functionaris hanteert zijn eigen lijst.”
Fons Overkamp: “Een ziekenhuis is en blijft een mensenomgeving middenin de maatschappij.”
MST heeft daarentegen wel centrale noodplannen zoals het Ziekenhuis Rampen Opvangplan (ZIROP) en het Bedrijfsnoodplan (BNP). Deze plannen moeten voorkomen dat het ziekenhuis tijdens rampen (intern of extern) onbereikbaar wordt of overbelast raakt.
Privacy is belangrijker dan opsporingstaak van de politie
Let wel: een ziekenhuis is een openbare ruimte, toegankelijk voor bezoekers en patiënten. Rondom het ziekenhuis en in MST zijn wel camera’s geïnstalleerd om calamiteiten te kunnen signaleren. Is er een incident dan kunnen beelden niet zomaar gebruikt worden. Ook niet door justitie. Privacy van de patiënt staat hoog in het vaandel. Overkamp licht toe: “In de ziekenhuiswereld is de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst vaak belangrijker dan de opsporingstaak van de politie.”
Kortom, in feite kan iedereen vrij gemakkelijk zo maar langs de receptie het ziekenhuis binnenwandelen. “Gastvrijheid betekent dat mensen behoorlijk ver kunnen komen”, aldus Overkamp.
> LEES OOK: Risico-gedreven beveiligen
Openheid van het ziekenhuis brengt risico’s met zich mee
Gedurende een groot deel van de dag is de hoofdingang van het ziekenhuis dus open. Nu in coronatijd gaat ’s avonds en ’s nachts de deur wel dicht. Voorheen was dat alleen in de nachtelijke uren het geval. De openheid van het ziekenhuis brengt bepaalde risico’s met zich mee, alhoewel er continu toezicht is op de bezoekersstromen nabij de centrale ingang door middel van camera’s en fysieke bewaking. De spoedpost heeft een aparte ingang, maar mensen kunnen niet verder dan de receptiepost.
In het ziekenhuis is continu toezicht bij de centrale ingang door middel van camera’s en fysieke bewaking.
Uit de klauwen lopen
Maar toch kan iemand met kwade bedoelingen naar binnen. Overkamp: “De meeste mensen komen voor hun eigen gezondheid naar het ziekenhuis of om hun familie, vrienden en collegae te bezoeken. Maar incidenten zijn niet uit te sluiten. De meeste hebben te maken met agressie. Het betreft vaak mensen die drugs in combinatie met alcohol gebruikt hebben. Ze zijn in de war en kunnen agressief reageren.”
“Preventief worden we soms door een afdeling gebeld als er het vermoeden is dat dingen uit de klauwen gaan lopen. We kunnen ons er dan op voorbereiden. Met mensen in gesprek gaan, voor zover dit mogelijk is. Onze medewerkers zijn hiervoor opgeleid. Soms zijn deze patiënten echter zo ver weg dat praten geen zin heeft. De behandelende arts bepaalt dan hoe veilig de situatie is voor de patiënt en de medewerkers. Dit kan leiden tot tijdelijke afzondering van de persoon om hem en ons personeel in bescherming te nemen.”
Preventieve en repressieve maatregelen
Het relatief open karakter van het gebouw dwingt het MST om de werkwijzen op het gebied van veiligheid en beveiliging continu te evalueren en zonodig aan te passen. Het ziekenhuis treft bovendien preventieve en repressieve maatregelen om medewerkers, bezoekers en patiënten te beschermen:
- Incidenten worden vastgelegd en periodiek geëvalueerd.
- In procedures en protocollen staat wat de afspraken zijn en waar de verantwoordelijkheden liggen.
- Het ziekenhuis heeft bouwkundige maatregelen getroffen om mensen af te schrikken, te belemmeren en te vertragen. Denk aan sleutels, sloten, stevige deuren, gelaagd of kogelvrij glas, zware kozijnen, wanden, vloeren en plafonds.
- Elektronische middelen zorgen voor signalering, alarmering en registratie van risico’s.
- Door het creëren van bewustwording op het gebied van veiligheid en beveiliging leren de medewerkers op de juiste manier gebruik te maken van de aanwezige voorzieningen.
Expertteam agressie en geweld
Het valt echter niet mee voor het personeel als ze voor rotte vis worden uitgemaakt door agressieve
patiënten of zelfs een klap krijgen. Overkamp: “Pas na een dienst komt dit eruit en wordt er melding van gemaakt.” MST heeft voor dit soort zaken een bedrijfsopvangteam. Ook is er een expertteam agressie en geweld in het leven geroepen. Onder andere steunen deze teams medewerkers die geconfronteerd zijn met dergelijke patiënten. Zij kunnen dan hun verhaal kwijt.”
> LEES OOK: Een warm welkom bij Swinkels Family Brewers
Invoering avondklok leidde tot agressie
Niet alleen de combinatie alcohol en drugs kan problemen opleveren. Toen in januari 2021 de avondklok werd ingesteld vanwege het coronavirus, vonden er in heel Nederland incidenten plaats. Sommige mensen protesteerden op agressieve wijze en brachten vernielingen aan, onder andere in ziekenhuizen.
Relschoppers
Ook het ziekenhuis in Enschede bleef niet gespaard. MST werd belaagd door relschoppers die probeerden de ruiten van de spoedeisende hulp in te gooien en het ziekenhuis te bekogelen met vuurwerk. De politie was echter snel ter plaatse en kreeg de situatie onder controle.
Overkamp: “MST bevindt zich vlakbij het centrum van de stad. We hoorden via de media van de incidenten en hebben toen opgeschaald naar de politie, de hoofdingang afgesloten alsook de ingang van de spoedpost. Het betrof wel veel agressieve mensen die onder andere met vuurwerk in de weer waren en probeerden de ruiten in te slaan. Dit zijn angstige momenten maar de getroffen maatregelen bleken afdoende. Uiteindelijk is er buiten het ziekenhuis niets gebeurd. Alleen op het parkeerterrein zijn de slagbomen afgebroken.”
> LEES OOK: Toegangscontrole: “We koesteren onze open campus”
Mensenomgeving
Bij calamiteiten is een ziekenhuis dus kwetsbaar. Voor medewerkers alsook voor patiënten die ziek in bed liggen en niet veel kunnen. “Gelukkig komen dergelijke calamiteiten niet veel voor”, maar we hopen dit natuurlijk niet meer mee te maken”, aldus Overkamp.
“Een ziekenhuis is en blijft een mensenomgeving middenin de maatschappij. We zijn er om mensen te helpen. Dan kun je bij wijze van spreken niet met een geweer buiten gaan staan. In sommige landen gebeurt dat wel, maar niet in Nederland. Let wel, 99 procent van de mensen die het ziekenhuis binnenlopen, hebben geen kwaad in de zin. Emoties horen bij het ziekenhuis. Vreugde en verdriet zijn soms gescheiden door een dunne wand.”
> OOK INTERESSANT: Hoe bereik je een maximaal veiligheidsniveau?
Betty Rombout is freelance journalist
Volg Security Management op LinkedIn
