Zijn brandveiligheid en beveiliging nu wel of niet gescheiden werelden? In dit artikel proberen de auteurs vanuit een historisch perspectief deze vraag te beantwoorden en gaan ze in op het nut en misschien wel de noodzaak van de integratie van deze twee vakgebieden.
Al vanaf het begin van de achttiende eeuw wordt er geschreven over de brandveiligheid en de beveiliging van gebouwen. Behalve dat men toentertijd uitging van organisatorische maatregelen, werden er ook al technische oplossingen beschreven.
Inhoudsopgave:
– Brandveiligheid en beveiliging zijn van alle tijden
– Anno 2018 zijn thema’s brandveiligheid en veiligheid nog zeer actueel
– Toch diverse overeenkomsten te herkennen
– Bouwkundige (fysieke) omgeving
– Eisen aan wanden, deuren, kozijnen en sloten
– Weegt belang van bereikbaarheid voor hulpdiensten op tegen securitybelang?
– Monitoring van de bezetting is zowel voor brandveiligheid als voor security van belang
– Vroegtijdig afwijkingen signalen
– Organisatorische paralellen
– Menselijke factoren
– Scheve verhouding tussen brandveiligheid en security
– Nog een lange weg te gaan
– Vastgoedfasesfase
– Plan-/initiatieffase
– Ontwerpfase
– Bouwfase
– Gebruiksfase
– Controle proactief in plaats van repressief
Brandveiligheid en security worden nog te vaak als aparte disciplines gezien
Brandveiligheid en beveiliging zijn van alle tijden
Bijvoorbeeld de toepassing van minder brandgevaarlijk hout in trappenhuizen, of het aanbrengen van voldoende waterbronnen in en om gebouwen om deze in geval van brand sneller te kunnen blussen. En in de Hollandsche Historische Courant van mei 1787 werd zelfs nadrukkelijk stilgestaan bij de rol van de mens bij de brand in de Groote kerk in Sluys, die was geblust door de burgerij in combinatie met militairen. In het Algemeen Handelsblad van juli 1896 was in een artikel over het British Museum zelfs voor het eerst sprake van een integrale aanpak van brandveiligheid en beveiliging. De museumschatten werden door een dienst van 25 beambten beveiligd tegen zowel brand als diefstal. Brandveiligheid en beveiliging zijn dan ook van alle tijden en de samenwerking en de raakvlakken – mens, techniek, bouwkundig, organisatorisch – hebben zich door de jaren heen gevormd.
Anno 2018 zijn thema’s brandveiligheid en veiligheid nog zeer actueel
Zo komen we met grote stappen aan bij de situatie in 2018. De recente brand in een Siberisch winkelcentrum laat zien dat beide thema’s actueler zijn dan ooit. Uit de eerste voorlopige onderzoeken naar deze ramp blijkt dat systemen uitgeschakeld, en vluchtwegen geblokkeerd of afgesloten waren.
Toch diverse overeenkomsten te herkennen
Toch zijn er door de jaren heen gelukkig veel elementen verbeterd en vastgelegd in normen en wetgeving. De vakgebieden brandveiligheid en beveiliging zijn zo verder vormgeven, waarbij diverse overeenkomsten te herkennen zijn.
- Beide vakgebieden werken vanuit een integrale benadering, waarbij mens, techniek, gebouw en organisatiekundige elementen samenkomen.
- Vanuit brandveiligheid is de BIO-gedachte ontwikkeld, waarin Bouwkundige, Installatietechnische en Organisatorische maatregelen integraal worden beschouwd.
- Vanuit security zijn soortgelijke modellen ontwikkeld, bijvoorbeeld de integrale securitytriangel.
Naast een integrale visie zijn er vanuit elke discipline diverse gelijkenissen en verschillen te benoemen.
Bouwkundige (fysieke) omgeving
Vanuit bouwkundig perspectief wordt in beide gevallen samengewerkt als het gaat om het leggen van zoneringen in gebouwen, bijvoorbeeld brandcompartimentering vanuit het Bouwbesluit en beveiligingszonering op basis van een business continuïteitgedachte. Ook kijken beide naar stromingen van mensen zoals ze door het gebouw bewegen. Voor brandveiligheid met loopafstanden, routing en soms ontruimingssimulaties, vanuit security van geautoriseerde of niet geautoriseerde personen per beveiligingsschil.
Eisen aan wanden, deuren, kozijnen en sloten
Daarnaast worden er eisen gesteld aan de bouwkundige brandwerendheid of inbraakwerendheid van constructiedelen. Dit leidt tot veel eisen aan wanden, deuren, kozijnen en sloten. Voor brandveiligheid gaat het om geteste en certificeerbare oplossingen om een bepaalde brandwerendheid in minuten te realiseren. Voor security gaan we uit van weerstandsklassen (WK/RC) met contacttijd van daders en gereedschapssets.
Zelfde maatregel, andere doelstelling
Ook voor de beglazing zijn er gelijkenissen te vinden zijn. In beide gevallen wordt er geprobeerd om met glas in combinatie met type folies en diverse lagen een bepaalde doelstelling te behalen. Enerzijds voor de thermische isolatie en het voorkomen van warmtestraling, anderzijds om een glazen pui kogelwerend te maken.
Weegt belang van bereikbaarheid voor hulpdiensten op tegen securitybelang?
Tot slot is daar nog de bereikbaarheid en beschikbaarheid van het gebouw. Voor hulpdiensten is de bereikbaarheid van groot belang. Er worden zelfs sleutelkluizen en -buizen in gevels aangebracht om de brandweer toegang te geven. Vanuit securityperspectief is dit natuurlijk niet wenselijk, omdat we kwaadwillenden zo lang mogelijk willen vertragen. En elke voorziening om toegang te verlenen staat haaks op dit principe.
Monitoring van de bezetting is zowel voor brandveiligheid als voor security van belang
Ook op het gebied van techniek zijn er overeenkomsten. Zo is voor beide disciplines de aanwezigheid of afwezigheid van mensen van belang. Voor security gaat het hierbij om toegangsverlening: wie mag wel of niet naar binnen. Voor brandveiligheid is van belang te weten hoeveel mensen, waar in het gebouw aanwezig zijn om ze in geval van brand te kunnen alarmeren. Monitoren van de bezetting van een gebouw gaat tegenwoordig vaak al hand in hand met een toegangscontrolesysteem.
Vroegtijdig afwijkingen signalen
Belangrijk voor beide disciplines is vroegtijdig afwijkingen in de omgeving te herkennen. Vanuit brandveiligheid proberen we zo vroeg mogelijk een beginnende brand te detecteren, vanuit securityperspectief proberen we bijvoorbeeld om insluipers te detecteren.
Tot slot proberen zowel brandveiligheid als beveiliging de schade bij een calamiteit te beperken. Bijvoorbeeld met een brandmeldinstallatie, met brandscheidingen of door de inzet van camera’s voor snelle verificatie.
Organisatorische paralellen
In de organisatie zijn tevens parallellen zichtbaar. Zo werken beide disciplines vanuit een risicobenadering als het gaat om het voorkomen van incidenten in en om het gebouw, in relatie met de continuïteit van de bedrijfsvoering. Dit wordt vastgelegd in het Integraal Plan Brandbeveiliging (IPB), het Integraal Security Plan (ISP) of een Uitgangspuntendocument (UPD) voor een brandbeveiligingsinstallatie of een securitysysteem.
Daarnaast zijn er afdelingen, teams of individuen binnen organisaties die gelijktijdig verantwoordelijk zijn voor brandveiligheid en beveiliging. Denk hierbij aan een bedrijfshulpverleningsorganisatie of een afdeling safety & security. Vaak hebben dezelfde personen echter twee verschillende petten op.
Menselijke factoren
Tot slot spelen menselijke factoren zoals opleiden, trainen en oefenen van medewerkers in beide disciplines een rol. Zo trainen we de bestrijding van een beginnende brand, organiseren we dat ontruiming van een pand efficiënt plaatsvindt, en maken we medewerkers bewust van mogelijk risico’s in de organisatie.
Scheve verhouding tussen brandveiligheid en security
Toch zijn we er nog lang niet. Brandveiligheid en security worden nog te vaak als aparte disciplines gezien, waarbij gewezen wordt naar specifieke wetgeving en standaarden. Brandveiligheid streeft daarbij vaak naar compliance. En doordat harde bindende wetgeving ontbreekt bij security, ontstaat vaak een scheve verhouding in vergelijking met brandveiligheid. Security wordt hierdoor vaak veel later als issue erkend en er worden vaak productgebonden oplossingen toegepast zonder de bovenliggende doelstelling goed vast te stellen.
Nog een lange weg te gaan
Het voorbeeld van het museum in 1896 kan niet passender. We kijken even vlug naar het scenario diefstal, wanneer er brand veiligheidsrondes gelopen worden. Je zou kunnen stellend dat we sinds 1896 nog maar weinig echte integratie bewerkstelligt. We leveren vaak twee experts, er ontstaan twee ontwerpen en twee plannen.
Vastgoedfases
Als we kijken naar de vier vastgoedfases waarin veiligheid van het grootste belang is, zijn er daarom nog diverse integraties te maken.
Plan-/initiatieffase
In de plan-/initiatieffase dienen we te kijken naar het slim organiseren van bedrijfsprocessen in relatie met risico’s in een gebouw. Verschillende typen risico’s spelen hier een rol, waarbij brandveiligheid en security eenzelfde aanpak verdienen. Een integrale risicoanalyse waarbij bewust keuzes worden gemaakt qua restrisico’s dient te worden opgesteld.
Ontwerpfase
In de ontwerpfase kunnen we securitysensoren voor brandveiligheidsdoeleinden slimmer inzetten. Zo kan een camera gebruikt worden bij detecteren van brand, kunnen drones en robots ingezet worden voor brand en security, en kunnen toegangscontrolesystemen gebruikt worden om de bezetting in de gaten te houden in relatie met veilig vluchten.
Bouwfase
In de bouwfase kan het dubbel toepassen van bekabeling en sensoren verminderd worden. Dit zorgt voor een sneller bouwproces, minder afstemming, en dus minder fouten. Hierdoor kunnen de faalkosten in projecten verminderen. Ook is er organisatorisch één verantwoordelijke en kunnen brandveiligheids- en securitycertificaten door een partij integraal geleverd worden.
Gebruiksfase
In de gebruiksfase kunnen langetermijnkosten teruggedrongen worden. Bijvoorbeeld omdat er maar een integraal onderhoudscontract hoeft te worden afgesloten met een leverancier voor zowel de brandveiligheids- als de security-installaties.
Verder ontstaat er een flexibel gebouw met minder brandveiligheids- of securitybarrières, want deze zijn immers op elkaar afgestemd. Er hoeven minder moeilijke en dure oplossingen bedacht te worden als het gaat om sloten, magneten en veilig vluchten.
Ontstaan van slimmere gebouwen, waarin sensoren echt samenwerken en ingezet worden voor de organisatiedoeleinden
Controle proactief in plaats van repressief
Maar de meeste winst valt te behalen bij het gebruik van het pand in relatie met de continuïteit van de bedrijfsvoering. Processen en risico’s zijn van tevoren integraal in kaart gebracht. De gekozen maatregelen in de ontwerpfase zijn daarbij op elkaar afgestemd, waardoor in de gebruiksfase systemen met elkaar samenwerken. Zo ontstaan er slimmere gebouwen, waarin sensoren echt samenwerken en ingezet worden voor de organisatiedoeleinden. En waarbij de controle proactief kan plaatsvinden, in plaats van repressief als het al te laat is.
Jordan van den Akker (adviseur Security, Royal HaskoningDHV), Ron de Vries (senior adviseur Fire Safety, Royal HaskoningDHV), Daan Jansen (senior adviseur Fire Safety en Associate Director, Royal HaskoningDHV)
– Brandveiligheid en bedrijfshulpverlening voor de security manager
– Brandveiligheid op school: 5 tips
– Stichting Examens Brandveiligheid & Security van start
Abonneer je nu op de gratis nieuwsbrief van Security en ontvang elke donderdagochtend relevante berichten en artikelen eenvoudig in je mailbox. Mis dit niet!
