Met de verkiezingen in zicht hebben veel Kamerleden en ministers laten weten dat ze straks niet meer verkiesbaar zijn voor de Tweede Kamer. Via X (het voormalige Twitter) noemen ze de redenen. Opvallend vaak wordt daarbij hetzelfde aangevoerd: de bedreigingen, de verharding van het debat, de giftige sfeer en de hoge werkdruk.
Nou was de politiek vroeger ook bepaald geen zachtaardige omgeving, maar ik vraag me wel af of het de laatste jaren niet erger is geworden. Daarbij spelen de (sociale) media zeker een rol. Meer dan vroeger is er sprake van een beeldcultuur, waarbij alles wordt uitvergroot en wordt teruggebracht tot een citaat of een meme. Feiten zijn niet meer dan een mening. Voor elke deskundige of expert is er wel iemand op YouTube te vinden die het tegenovergestelde beweert. Wat daarna eindeloos wordt herhaald in de eigen echoput als ‘alternatieve feiten’.
> LEES OOK: OM: meer meldingen van bedreiging politici, meeste voor Wilders
In april 2023 heeft de Universiteit Utrecht de sociale veiligheid in de Tweede Kamer onderzocht. In het eindrapport Kracht zonder Tegenkracht concluderen de onderzoekers dat de sociale veiligheid van Kamerleden, fractiemedewerkers en ambtenaren niet goed is gewaarborgd. Bovendien ervaren sommige mensen grensoverschrijdend gedrag van anderen in de Kamer. Van kleinerende opmerkingen en pestgedrag tot discriminatie, intimidatie en zelfs seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Enig mededogen, oog voor nuance en uitstel van oordeel kan zinvol zijn
Het onderzoek toont aan dat er sprake is van dieperliggende patronen en mechanismen die concrete risico’s vormen voor de sociale veiligheid van ambtenaren, fractiemedewerkers en parlementariërs. Ongelijke machtsverhoudingen, politieke belangen, een gesloten cultuur en de druk die veel mensen ervaren, spelen daarin een belangrijke rol. In de Tweede Kamer, het hart van de Nederlandse democratie, waar de standpunten in alle vrijheid en veiligheid moeten kunnen worden uitgewisseld, zou sociale veiligheid een gegeven moeten zijn. Helaas is dat niet het geval.
Aanbevelingen om sociale veiligheid te verbeteren
In hun rapport doen de onderzoekers aanbevelingen die gericht zijn op het verbeteren van de sociale veiligheid in de Tweede Kamer. Daarbij doen ze ook een moreel appèl aan iedereen die deel uitmaakt van de politieke arena: parlementariërs, fractiemedewerkers en ambtenaren, maar ook aan burgers, politieke partijen en de media. De onderzoekers benadrukken dat ook in de Tweede Kamer dingen verkeerd zullen gaan. Als dat gebeurt kan enig mededogen, oog voor nuance en uitstel van oordeel zinvol zijn, zodat er ruimte ontstaat om verantwoordelijkheid te nemen en te leren van fouten. Zo’n houding bevordert de sociale veiligheid en uiteindelijk ook het democratische proces. Dit lijkt me een belangrijke uitdaging voor de nieuwe groep parlementariërs die straks aantreedt. Met dit goede voorbeeld kan de politiek tegelijkertijd ook een spiegel voorhouden aan de samenleving.
Kaj Hollemans is expert bij KH Legal Advice op het gebied van wet- en regelgeving, strategie en beleid rond alcohol, drugs, tabak, kansspelen en preventie.
Lees meer blogs van Kaj Hollemans
- Oost west, thuisteelt best
- Oorzaak en gevolg
- Slachtoffers van de drugsoorlog
- Cancel-cultuur
- Aanpassing Sleepwet is reden tot zorg
- Bewaken en beveiligen
Volg Security Management op LinkedIn
